12/7/2018 04:11 PM

پەیوەندی نێوان هونەری شیعر و هونەری شێوەكاری

 

دییداری: ژینۆ عەبدولڵا 

 

(پەیوەندی نێوان هونەری شیعر و هونەری شێوەكاری) و (ڕونگدانەوەی شێوازی وێنەگرتنی سینەمایی لە ڕۆماندا) ئەو دوو بوارەن كە (د.نەورۆز شەوكەت محەمەد) مامۆستای بەشی زمانی عەرەبی لە كۆلیجی زمانی زانكۆی سلێمانی، هەردوو تێزی ماستەر و دكتۆراكەی تێدا پێشكەش كردووە.. كەم تا زۆر لە بورەكانی شیعر و هونەری شێوەكاری و هونەری فیلمسازیدا ئەزموونی چەند ساڵێكی هەیە، ئەزموونەكانیش خویان لە كۆڕی شیعری و كردنەوەی پێشانگای شێوەكاری و سیناریۆ و دەرهێنانی كورتە فیلمدا خۆیان دەبیننەوە، لە چاوپێكەوتنێكدا چەند پرسیارێكمان لە سنووی ئەو بوارانەدا ئاراستە كرد:

-بە شێوەیەكی گشتی ئاستی شعری كوردی چۆن دە بینێت؟
- من وەك خوێنەرێك كە گرنگی بە شیعر و تەنانەت نووسینی شیعریش دەدەم وەڵامی ئەم پرسیارە دەدەمەوە نەك وەك ڕەخنەگرێك، دەڵێم: شیعری كوردی لە ئێستادا جۆرێك لە پەرتەوازە بوونی پێوە دیارە، بەرتەوازەیی بەو مانایەی سیماو خەسڵەتێكی گشتگیر ناتوانیت شیعری كوردی لە ئێستادا لە ژێر چەتری خۆیدا كۆبكاتەوە .. هیچ قوتابخانەیەكی شیعریش نیە كۆمەڵێك لە شاعیران پێكەوە گرێ بدات، ئەم پەرتەوازە بوونەش زیاتر لە دوای ماڵئاوایی كردنی شێركۆ زەقتر بۆتەوە، چونكە شێركۆ  دەیتوانی جڵەوی بەشێكی دیاری شیعری كوردی بە دەستەوە بێت، بیگومان هاوشانی شێركۆ چەندین شاعیری تری وەك هەڵمەت و پەشێو ئامادە بوونیان لەم لە تەوژمی شیعری هاوچەرخی كوردیدا بەردەوامە، بەڵام –وەك خوێنەرێك – پێم وایە جڵەوەكە زیاتر بە دەست بێكەسەوە بوو..

-دكتۆر جابر عسفور دەڵێت ئێستا سەردەمی ڕۆمانە نەك شعر، بە پێوەری ئەوەی ئەو ئەدیبانەی بە م ساڵانەی دوایی خەڵاتی نۆبڵیان بەدەست هێناوە لە بواری ئەدەبدا بە هۆی نووسینی ڕۆمانەوە بوە نەك شعر؟

بەوپێیەی كە جابر عسفور ڕەخنەگرێكی دیاری مەیدانی ئەدەبیاتی عەرەبیە، زیاتر بۆچوونەكەی ئاراستەی ئەدەبی عەرەبی و پاشان ئەدەبی جیهانی وەردەگرێت، بۆیە پێم وا نیە ئەدەبی ئێستای كوردی هەمان بۆچوونی دەقاو دەق بەسەردا پراكتیزە ببێت.. ڕەنگە سەبارەت بە ئەدەبی ئێستای كوردی وا گونجاوتر بێت كە بڵێین: شیعر و ڕۆمان هەردوو ژانرەكە ئامادەییان لە سەر گۆڕەپانی ئەدەبی كوردی هەیە بەگوڕوتینێكی لێك نزیكەوە .. ئەمەش ئەوە ناگەیەنێت كە هیچكام لەو دوو ژانرە گیروگرفتیان نیە، بەڵكو هەریەكەیان گیرۆدەی كۆمەڵێك گیروگرفتن دەكرێت لیكۆڵەران لەم ڕووەوە لێكۆڵینەوەی جدی بۆبكەن.. 
 
-بنە ماكانی سەركەوتووی شعر چیە؟
پێم وایە كاتێك شیعرێك دەبێت بە شیعر كه هەڵگری فەنتازیاو ئیستاتیكای تایبەت بە خۆی بێت بە جۆرێك خوی خوێنەر دروست بكات نەك خوێنەر ئەو دروست بكات.. بەو مانایەی كە خوێنەر و ناخوێنەریش بە جۆرێك لە جۆرەكان ناچار بكات و وابەستەیان بكات بە خۆیەوە، چونكە لەم سەردەمی گڵۆبالیزەیشنەدا مرۆڤەكان هێندەی سەرقاڵی تەكنۆلۆجیاو پێشهاتە زانستیەكانی بواری سۆفتوێرن، هێندە سەرقاڵی ئەدەبیات و جیهانی فەنتازیای شیعر نین.. 

بەو پێیەی نامەی ماستەرەكەت تایبەت بووە بە بواری هونەری شێوەكاری و شیعر، خاڵە هاوبەشەكان چین لە نێوان هونەری شێوەكاری و شیعردا؟

لە ڕاستیدا خاڵی هاوبەش لە نێوان خودی ژانرە ئەدەبیەكان و هەموو كەناڵە جۆربەجۆرەكانی هونەردا هەیە، بەڵام هێندەی من لێكوڵینەوەم لەو بابەتە كردووە، هیچ ژانرێكی ئەدەبی وهونەری لە ڕووی مێژووییەوە وەك شیعر و هونەری شیوەكاری هەناسەیان تێكەڵ بە یەكتری نەبووە.. ئەم نزیك بوونەوەیەش ئەرەستۆی گەورە فەیلەسوفی یۆنان ئاماژەی پێكردووە لە كتێبی (هونەری شیعر)دا، جگە لەویش چەندین بیریار  ڕەخنەگری دیكە ئاماژەیان بەو دیاردەیە كردووە، بۆ نموونە پێش ئەرەستۆ نووسەرەیكی ئیغریقی بە ناوی (سیمونید الكیوسی) كە لە سەدەی پێنجەمی پێش زاین ژیاوە نووسیویەتی: (شیعر تابلۆیەكی دەنگدارە و تابلۆش شیعرێكی بێدەنگە).. دوای ئەوەیش بە هەمان شێوە گەورە نووسەری ئیغریق (هۆراس) ئاماژەی بەو ڕاستیە كردووە، پاشان (سیدۆنیس) و (لیۆناردۆ دافینشی) وچەندینی تر ئاماژەیان بەو پەیوەندیەی نێوان شیعر و هونەری شیوەكاری كردووە..  

-ئایا ئەو هەستەی هونەرمەندیك هەیەتی لە كاتی وێنەكێشاندا هەمان ئەو هەستە یە كە شاعیرێك هەیەتی لە كانیتی نووسینی شعرێكدا؟
بێگومان نزیك بوونی شیعر و هونەری شێوەكاری لە نزیك بوونی سەرچاوەی هەردووكیانەوەیە، كە ئەویش ئەو هەستەیە كە هەردوو هونەرەكە دەخوڵقێنێت، بۆیە من ناتوانم بڵێم هەمان هەستە، بەڵام دەتوانم بڵێم دوو هەستی نزیكن لە یەكەوە، ئەمەش زیاتر ئەو كەسانە هەستی پێدەكەن كە لە هەمان كاتدا شاعیریش و شێوەكاریشن، وەك (ڕافائیل ئەلبیرتی) و (جوبران خەلیل جوبران )..

-ئایا شعریەت توانیویەتی سنورەكانی شیعر تێپەڕێنێت؟

لەكۆتاییدا دەڵێم: هەر وەك چۆن لە دێرزەمانەوە (وێنە) توانیویەتی زۆر ژانرو هونەر پێكەوە كۆ بكاتەوە، لە سەردەمی ئێستادا (شیعریەت) توانیویەتی سنوورەكانی شیعر تێپەڕینیت و خۆی بخزێنێتە ناو هونەرە جۆربەجۆرەكانەوە، هەرئەمەشە هەیمەنەی هەستی شیعریی دەسەلمێنێت بە سەر هونەرەكانی دیكەدا.. هەرچەندە بە جۆرێك لە جۆرەكان پەرشوبڵاو بوونەوەی شیعریەت بەناو ژانرو هونەرەكانی دیكەدا خودی شیعری لاواز كردووە، چونكە ژانرو هونەرەكانی تر بە شێك لە ئەركەكانی شیعر بە ئەنجام دەگەیەنن بەمەش نفوزی شیعر لە چوارچیوەكەی خۆیدا كەم دەكاتەوە.. بەڵام هەتا دونیا دونیایە شیعر هەر شیعرە و هەر بە شیعریش دەمێنیتەوە تاو ئەو كاتەی مرۆڤێكی خاوەن هەست لەسەر ئەم زەویە هەناسە بدات.. سوپاس بۆ ئەم دەرفەتە..





زۆرترین خوێندراوە



created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure

Copyright © 2015 khaktv all rights reserved