3/12/2019 03:43 PM

لەیادی 80 ساڵەی دەرچوونیدا گەلاوێژ ئەستێرە درەوشاوەكەی ئاسمانی كوردەواری




خەلیل عەبدوڵڵا

ئەگەرچی لەكۆتایی سییەكانی سەدەی رابردوودا گەلاوێژ وەك گۆڤارێكی ئەدەبی‌و رۆشنبیری لەكایەی كەلتوریدا خۆی ناساند‌و بەشی زۆری بابەتەكانی بۆ ئەو بوارانە تەرخان كرد بوو.
بەڵام لەناوەرۆكدا بایەخیشی بە بواری سیاسی دابوو، چەندین بابەتی ئەو بوارەشی بڵاو كردۆتەوە.
ئەم گۆڤارە لەنێوان ساڵانی( 1939-1949) بۆ ماوەی 10ساڵ دەرچووە‌و مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد خاوەنی ئیمتیازو مامۆستا عەلادین سەجادی سەرنوسەری بووە.
دوای ئەوەی ساڵی 1949 نوری سەعید بوەوە بەسەرۆك وەزیرانی عیراق، بڕیاری قەدەغەكردنی حزبە سیاسییەكان‌و رۆژنامەو گۆڤارەكانی دا‌و لەچوارچێوەی ئەو بڕیارەدا گۆڤاری گەلاوێژیش داخرا.
گۆڤاری گەلاوێژ بایەخی بەبڵاوكردنەوەی بابەتی ئەدەبی‌و رۆشنبیری‌و سیاسی داوە ئەوەش لەوكاتەدا خزمەتێكی گەورەی بەرەوتی روناكبیری لەكوردستان كردووە‌و هۆكاری سەرەكی گەشەپێدانی رۆژنامەگەری‌و
پاراو كردنی زمانی كوردی بووە.
ئەم گۆڤارە شێوازی رێنوسی نوێی كوردی هێنایە ئاراوە‌و زمانی كوردی لە وشەی بێگانە بژار كرد‌و كوردییەكی جوان‌و پاراوی هێنایە كایەوە.
مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد لەژمارە چواری ساڵی یەكەمی تشرینی دووەمی ساڵی 1997 گۆڤاری گەلاوێژی نوێدا، چیرۆكی هەڵهاتنی گەلاوێژی دێرین دەگێڕێتەوە‌و ئاماژە بەوە دەكات كە رۆژنامەگەری جێگەی بایەخی بووە‌و خەون‌و خولیای ئەوە بووە كەكاری رۆژنامەنووسی بكات. سەرباری ئەوەی رەمزی فەتاحی مامی حەزی كردووە كە بەشی زانستی تەواو بكات‌و ببێتە پزیشك، بەڵام مامۆستا برایم حەزی لەوە بووە كە بەشی ئەدەبی تەواو بكات‌و بچێتە كۆلیجی ماف، بۆ ئەوەی ببێتە پارێزەر‌و ببێت بە خاوەنی ئیمتیازی گۆڤارێك.
مامیشی لەبەرئەوەی پیاوێكی رۆشنبیر بووە، رێگەی پێداوە بەپێی خواست‌و خولیای خۆی رێ‌ بكات‌و ئیدی مامۆستا برایم دەچێتە بەشی ئەدەبی‌و دواتر دەچێتە كۆلیجی ماف لەشاری بەغدا‌و ئەو كۆلیجە بەسەركەوتوویی تەواو دەكات‌و دەگەرێتەوە شاری سلێمانی بۆ ئەوەی خەون‌و خولیاكەی بكاتە راستی‌و بۆ ئەو مەبەستە لەگەڵ گۆرانی شاعیرو حامد فەرەج‌و مستەفا سائیب‌و كامل حەسەن‌و چەند هاورێیەكی تریدا بیرۆكەكەی خۆی بۆ دەركردنی گۆڤارێكی كوردی دەخاتە روو‌و ئەوانیش پشتیوانی مادی‌و مەعنەوی بۆ دەردەبڕن‌و لەسەر پێشنیازی گۆرانی شاعیر بڕیار دەدەن كە گۆڤارەكە ناوبنێن گەلاوێژ.
ئیدی مامۆستا برایم لەرێی مەجید یەعقوبی پارێزگاری ئەو كاتەی سلێمانییەوە داوایەك پێشكەش بەوەزارەتی ناوخۆ دەكات بۆ ئەوەی مۆڵەتی دەركردنی گۆڤارەكەی پێ‌ بدەن.
هەرچەند یەعقوبی كە مامۆستا برایم دەبینێ‌ پێشنیازی ئەوەی بۆ دەكات كە واز لەبیرۆكەی دەكردنی ئەو گۆڤارە بهێنێ‌‌و لەرێی وەزیفەی حكومییەوە خزمەت بكات‌و پێشنیازی ئەوەی بۆ دەكات كە پۆستی بەڕێوەبەری ناحیەی سەرچنار وەربگرێت كە پۆستێكی باش بووە‌و موچەی مانگانەی 18 دینار بووە كە پارەیەكی زۆر بووە بۆ سەردەمە.
بەڵام مامۆستا برایم وەرگرتنی ئەو پۆستە رەت دەكاتەوە‌و لەسەر دەركردنی گۆڤارەكە سور دەبێ‌.
هەرچەند بۆ جاری یەكەم پێدانی مۆڵەتی گۆڤارەكە رەت دەكرێتەوە، بەڵام مامۆستا برایم هەر سور دەبێ‌ لەسەر داواكەی‌و بۆجاری دووەم داوایەكی تر پێشكەش دەكات‌و مۆڵەتی دەركردنی گۆڤاری گەلاوێژ وەردەگرێت‌و سەرباری كۆسپ‌و ئاستەنگەكان بەهاوكاری هاوڕێكانی دەست بەدەركردنی گۆڤارەكە دەكات‌و یەكەم ژمارەی لە مانگی كانونی یەكەمی 1939 دەردەكات‌و بۆ ماوەی 10 ساڵ‌و تا مانگی ئابی 1949 بەردەم دەبێ‌‌و بەهەمووی 105 ژمارەی لێدەردەكات. .
گۆڤاری گەلاوێژ گۆڤارێكی سەنگین بووە‌و قەڵەمی دیاری وەك( ئەمین زەكی، پیرەمێرد،تۆفیق وەهبی، شاكر فەتاح، شێخ محەمەدی خاڵ، حسین حوزنی، عەبدوڵڵا جەوهەرو چەندانی تر بەرهەمەكانیان تێدا بڵاو كرۆدتەوە. فایق ھۆشیارو عەلادین سەجادی و عەلی کەمال و عەبدلقادر قەزاز چوار کۆڵەکەی ئەساسی گۆڤارەکە بوون و ھەریەک بەشێوەیەک پشتیوان وھاوکاری بوون.
ئەوەی جێگەی سەرنجە ئەو گۆڤارە لەو سەردەمەدا بەئابونەی ئەندامان‌و یارمەتی عەلی كەمال بەگ دەرچووە‌و بۆماوەی 10 ساڵ بەردەوام بووە.
گەلاوێژ لەسەردەمی خۆیدا دەنگدانەوەیەكی گەورەی هەبووە‌و خەڵكی لەسەرانسەری كوردستانی گەورەو تاران‌و بەغدا‌و سوریا‌و لوبنانەوە بەتاسەوە چاوەڕێی دەرچونیان كردووە‌و پێشوازییان لێكردووە‌و بابەتەكانیان خوێندۆتەوە.
ئەم گۆڤارە بایەخی بەبڵاوكردنەوەی بابەتی هەمەچەشنی وەك ( شیعر، چیرۆك،وتار، زانیاری گشتی، بابەتی مێژوویی، جوگرافی سیاسی، كۆمەڵایەتی، ئاینی، لێكۆڵینەوە، پزیشكی، وەرگێڕان،رەخنەی ئەدەبی، زمانی كوردی، پەندی پێشینان‌و قسەی نەستەق)‌و چەندین بابەتی تر داوە.
دەركردنی گۆڤاری گەلاوێژ لەو سەردەمە تاریكەی جەنگی دووەمی جیهانی‌و ساڵانی دوای شەڕ بەشۆڕشێكی رۆشنبیری گەورە دادەنرێت لە خزمەتێكی گەورەی بە هەموو كایە فكری‌و رۆشنبیری‌و مەعریفییەكانی كۆمەڵی كوردستان كردووە‌و روخسارێكی جوانی رۆشنبیری بەشاری سلێمانی داوە‌و بۆتە هۆی ئەوەی هەر لەو سەردەمەوە بەهەوڵی مامۆستا برایم‌و روناكبیرانی تر سلێمانی وەك شاری رۆشنبیری بدرەوشیێتەوە.
گۆڤاری گەلاوێژ بە بابەتە زۆرو دەوڵەمەندەكانی هی ئەوەیە لەچەندین گۆشە نیگاوە لێكۆڵینەوەی جیا جیای لەسەر بكرێ‌‌و
رۆڵی لەخزمەتكردنی كایەكانی ئەدەبی‌و رۆشنبیری رون بكرێتەوە.




زۆرترین خوێندراوە



created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure

Copyright © 2015 khaktv all rights reserved