به‌مشێوه‌یه‌ له‌ ماڵه‌وه‌ پشكنینی سه‌ره‌تایی بۆ كۆرۆنا بكه‌ تا له‌ ته‌ندروستیت دڵنیابیته‌وه‌

د.هه‌رێم كه‌ریم ئه‌حمه‌د پسپۆڕی نه‌خۆشییه‌كانی هه‌ناوی و دڵ و شه‌كره‌ بابه‌تێكی بڵاوكردووه‌ته‌وه‌ كه‌ تێیدا زانیاری و ڕێنمایی گرنگی ڕوونكردوه‌ته‌وه‌ تا له‌ ماڵه‌وه‌ پشكنینی سه‌ره‌تایی بۆ خۆت بكه‌یت و له‌ ته‌ندروستیت دڵنیابیته‌وه‌.

ئه‌و پزیشكه‌ ڕایگه‌یاندووه‌: كۆرۆنا نه‌خۆشییه‌كی ڤایرۆسییه‌، دووچاری كۆئه‌ندامی هه‌ناسه‌ی مرۆڤ ده‌بێت، هه‌ندێكجار به‌ بوونی هه‌ندێك پاڵنه‌ر سه‌رده‌كێشێت بۆ لێكه‌وته‌ی قورس وه‌ك هه‌وكردنی سیه‌كان و دواتر به‌ ڕیشاڵ بوون و هه‌وكردنی ماسولكه‌كانی دڵ و هتد.

*توشبوو Confirmed case :
نه‌خۆشێكه‌ كه‌ پشكنینی تاقیگه‌یی RT-PCR پۆزه‌تیڤ بێت واتا ئه‌رێنی بێت، جا نیشانه‌و ده‌ركه‌وته‌ی نه‌خۆشییه‌كه‌ی هه‌بێت یاخود نا.

*ئه‌گه‌ری توشبوو Probable case :
ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌ گومانلێكراوه‌و پشكنینه‌كه‌ی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ نیه‌، واتا له‌نێوان هه‌بوون و نه‌بووندایه‌.

*گومانلێكراو : Suspected case
ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌ نیشانه‌كانی نه‌خۆشییه‌كه‌ی هه‌بێت وه‌ك تا + كۆكه‌ یان هه‌ناسه‌توندی + چووبێته‌ وڵاتێك یان شوێنێك كه‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ی تیابێت له‌ ماوه‌ی 14 ڕۆژی ڕابردوودا.

كه‌سێك ئه‌و نیشانانه‌ی هه‌بێت و به‌ركه‌وتنی له‌گه‌ڵ كه‌سێك هه‌بووبێت كه‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ی هه‌یه‌ له‌ ماوه‌ی 14 ڕۆژ له‌ ده‌ستپێكی نه‌خۆشییه‌كه‌ی.

كه‌سێك نیشانه‌كانی نه‌خۆشییه‌كه‌ی هه‌بێت و پێویستی به‌ داخلكردنی له‌ نه‌خۆشخانه‌، له‌دوای به‌ده‌ركردنی هه‌رجۆره‌ نه‌خۆشییه‌ك په‌یوه‌ست به‌و نیشانانه‌.

*به‌ركه‌وتن Contact :
واتا كه‌سێك كه‌ به‌ركه‌وتنی هه‌بووبێت له‌گه‌ڵ نه‌خۆشێكی توشبوو یاخود ئه‌گه‌ر لێكراو له‌ 2 ڕۆژ پێشتر یان 14 ڕۆژ له‌دوای ده‌ركه‌وتنی نیشانه‌ی نه‌خۆشیه‌كه‌ تێیدا، به‌مجۆره‌ی خواره‌وه‌:

1-ڕووبه‌ڕوو بۆ ماوه‌ی زیاتر له‌ 15 خوله‌ك له‌ نزیكی كه‌متر له‌ مه‌ترێكه‌وه‌.
2-ڕاسته‌خۆ به‌ركه‌وتنی فیزیایی یاخود جه‌سته‌یی.
3-یان كه‌سێك كه‌ چاوه‌دێری یه‌كێك له‌وجۆره‌ نه‌خۆشانه‌ بكات به‌بێ به‌كارهێنانی پێداویستییه‌كانی خۆپارێزی تایبه‌ت وه‌ك (ده‌مامك و ده‌ستكێش و چاویلكه‌و گاون).
4-هه‌ندێك حاڵه‌تی تر كه‌ مه‌ترسی به‌ركه‌وتن و توشبوونیان زیاتره‌ وه‌ك شوێنه‌ قه‌ره‌باڵغه‌كان و مۆڵ و سوپه‌رماركێت و پۆل و شۆفێری ئامرازه‌كانی گواستنه‌وه‌ی گشتی و ناوبازاڕو كارمه‌ندانی به‌نزینخانه‌و بواری ته‌ندورستی له‌ پزیشك و په‌رستارو كارگوزاره‌كان و كارمه‌ندانی پرسگه‌..

تێبینی:
-به‌ركه‌وتنی كه‌متر له‌ 15 خوله‌ك و له‌ دووری زیاتر له‌ مه‌تره‌وه‌ له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی ده‌مامكی ئاسایی ته‌نها پێویست به‌ چێكی پله‌ی گه‌رمی له‌ش ده‌كات به‌شێوه‌ی دووجار له‌ ڕۆژێكدا.
-به‌ركه‌وتنی كورت و كه‌م و نه‌خوازراو ته‌نها پێویستی به‌ چاودێری گشتییه‌.
-به‌گوێره‌ی زانیارییه‌ نوێكان نه‌مانی هه‌ستی بۆنكردن و تامكردن له‌ نیشانه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی توشبوون به‌ ڤایرۆسه‌كه‌ن.

*پشكنینی تاقیگه‌یی PCR بۆ كێ ده‌كرێت؟!
-ئه‌و گروپانه‌ی كه‌ له‌ گومانلێكراوادا ئاماژه‌یان پێدراوه‌.
-خاڵه‌كانی (1-2-3-4) له‌ لیستی ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌ركه‌وتنیان هه‌بووه‌.
-ئه‌و كه‌سانه‌ی له‌ كه‌ره‌نتینه‌كانن له‌دوای ته‌واوكردنی 2 هه‌فته‌كه‌.
-ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ گۆڕانكاری تازه‌ هه‌یه‌ له‌ وێنه‌ی تیشكی سیه‌كانی كه‌ له‌گه‌ڵ هه‌وكردنی ڤایرۆسی سییه‌كان یه‌كبگرێته‌وه‌.
-ده‌توانیت ڕۆژانه‌ یاخود دوو ڕۆژ جارێك به‌گوێره‌ی خاڵبه‌ندی ئه‌م خشته‌یه‌ی خواره‌وه‌ پشكینی بۆ خۆت بكه‌یت بۆ ئه‌گه‌ری زانینی توشبوون به‌ ڤایرۆسه‌كه‌ وه‌ك هه‌ڵسه‌نگاندنی سه‌ره‌تایی: به‌مجۆره‌:
-له‌ (4) كه‌مترت كۆكرده‌وه‌ ئه‌وا له‌ ماڵه‌وه‌ بمێنه‌ره‌وه‌و ڕه‌چاوی ڕێنماییه‌ خۆپارێزییه‌كان بكه‌، دوو ڕۆژ جارێك پشكنینه‌كه‌ دووباره‌ بكه‌ره‌وه‌.
-له‌نێوان (4-7) خاڵت كۆكرده‌وه‌ ئه‌وا باشتره‌ په‌یوه‌ندی به‌ هێڵی گه‌رم یان ڕاوێژی پسپۆڕی بواره‌كه‌ بكه‌یت.
-زیاتر له‌ (7) خاڵت كۆكرده‌وه‌، پێویسته‌ سه‌ردانی ناوه‌نده‌كانی تایبه‌ت به‌ كۆرۆنا بكه‌یت بۆ پشكنینی زیاترو داخڵبوون.

خاك - ئا/ لانه‌ كاشان