کتێبی "ئازادی و خەیانەت لە ئازادی"

دوکتۆر عێززەتوڵڵا فوولادوەند
ئەم كتێبە كۆمەڵە وتارێكی ڕەخنەییە، كە ئایزایا بێرلین هەفتەی جارێك ، لە 1951، لە بەرنامەی سێیەمی رادیۆی #بی_بی_سی پێشكەشیكردووە.
پێشوازیی لێكردنی بیستەران بێوێنەبوو، هەربۆیە دوای پێنج ساڵ، ئەو وتارانە بوونە بناغەیەك بۆ دانانی بێرلین لەپێگەی بەرزی مامۆستای پلەباڵای چیچلی، لە تیۆری كۆمەڵایەتی و سیاسی زانكۆی ئێكسفۆرد.
لە هەمانكات دەقی وتارەكان لە بی بی سی لەكاسێت وەرگیراون. دوای ساڵانێك هنری هاردی، هەڵەچنی وردەكار و ماندونەبووی بەرهەمەكانی بێرلین، دەقی وەرگیراوی بە سەرنجەكانی بێرلین هەڵەچنكرد و روونكردنەوە، سەرچاوە، چاوگی پێویستی بۆ زیادكردووە و وەك كتێب بڵاویكردۆتەوە.
دەقی ناوبراو لە بی بی سی بە ناوی (شەش دوژمنی ئازادی مرۆڤایەتی)، ئەرشیفكرابوو. هاردی ئەو دەستەواژەیەی كردە ناونیشانی لاوەكی و كتێبەكەی بەناوی، ئازادی و خیانەت لە ئازادی لە ساڵی ۲۰۰۲، لە زنجیرە بڵاوكراوەكانی زانكۆی پرینستن بڵاوكردەوە. ئەو ناونیشانە گەرچی هی خودی نوسەر نییە، بەڵام چونكە لە كتێبناسی بێرلین و هەموو شوێنێك بەوشێوەیە هاتووە و لەوانەیە گۆڕینی توێژەران بەهەڵەدا برێت، لە وەرگێڕانیشدا پارێزرا.
بێرلین یەكێك لە دیارترین بیرمەندانی ئەو سەردەمەیە، كێرڤی چانس و بەختی لەجیهاندا، چ لەناو پسپۆڕان و رۆشنبیران، چ لای خوێنەرانی بە گشتی، بەردەوام لە دەیەكانی ئەم دواییە لە هەڵكشاندا بووە.
نوسینەكانی رێكەرەوەمانن بۆ تێگەیشتن و دەست و پەنجە نەرمكردن لەگەڵ كێشەكانی دنیای سیاسەت، كۆمەڵگە و كولتور، كە بە بێ چارەسەر، یان لانی كەم قوڵتر تێگەیشتنییان، هەوڵمان بۆ گەیشتن بەداهاتویەكی روونتر بێهودە دەبێت، هەروەها بە گیرۆدەی تێگەیشتنی هەڵە و دەمارگیری میراتی دەمێنێتەوە، بۆیە، باشتر بۆ ئاشنابوونی خوێنەران بە ژیان و بەرهەم و هزرەكانی بێرلین، بەشێكمان بە ناوی سەرەتایەك بۆ كتێبەكە زیاد كردووە تا سودی زیاتربێت.
کتێبەکە لەم بەشانە پێکهاتووە: سەرەتایەك بۆ هزر و بەرهەمەكانی ئایزایا بێرلین، هێلڤتیۆس، رۆسۆ، فیشتە، هیگڵ، سان سیمۆن، دومیستەر، لەبارەی زۆرینەخوزییەوە، ڕیالیزم لە سیاسەتدا و چەند بابەتێکی تر.
 لە بەشێکی کتێبەکەدا هاتووە:
لەهیچ كاتێكدا نییە، كە ئەفرێنراوێك، ئەفرێنراوەكەی دیكە قوت نەدات. مرۆڤ لەسەرووی هەموو ئەو نەژداە زۆرەی جانەوەرانەوە دانراوە، كە دەستی وێرانكەری روحم، بە هیچ بوونەوەرێكی زیندو ناكات.
مرۆڤ، دەكوژێت تا بخوات، بپۆشێت، خۆی ئارایشت بكات، پەلاماردەدات، تا بەرگری لە خۆی بكات، فێرببێت، خۆی دڵخۆش بكات، دەكوژێت تا بكوژێت: پاشایەكە لەخۆبایی و بەساموترس، كە پێویستی بە هەمووشتێكە و هیچ شتێك توانای وەستانی نییە لەبەرامبەریدا … لەبەرخ داوای ریخۆڵەكانی دەكات، كە دەریچەیەكە بۆ ژەنینی ئاوازێك … لە گورگ كوشندەترین كەڵبەی، تا كارە هونەرییە ناچیزەكانی دمەزەرد بكاتەوە، لە فیل عاجەكەی تا بازنە بۆ منداڵەكەی دروست بكات: سفرەكەی بەتەرم داپۆشراوە…، بەڵام كام بوونەوەر، لەم كوشت و كوشارە، كە هەموان لەناودەبات، وێرانیان دەكات؟ بۆخۆی. ئەركی پێست داماڵینی مرۆڤەكان، لەئەستۆی مرۆڤێكە… بەوجۆرە یاسای گەورەی لەناوبردنی ترسناكانەی بوونەوەری زیندو، ئەنجامدەدرێت. زەوی نوقمی خوێنە و جگە لەقوربانی جوانەگا شتێك نییە، كە دەبێت هەموو زیڕوحێك بێ ئەوەی كۆتایی و ئاست و وەستانێك هەبێت، تا جێبەجێكردنی كارەكان، لەناوچوونی شەڕ و خراپە، مەرگی مردن، تێیدا بكرێتە قوربانی.

 

سەرچاە: KurdishBookHouse

خاک _ پسکۆ کامەران