18/11/2019 10:14 AM

ماحسون قرمزیگویل، لە گۆرانییەوە بۆ سینەما

 مەحمود نەجمەدین
بەشی یەکەم
رەنگدانەوەی سیاسەت لە رۆشنبیریدا

      توركیا یەكێكە لە وڵاتە پڕ كێشەكانی دنیا، لە سەردەمی عوسمانلیدا بەهۆی حوكمی سوڵتانی عوسمانییەوە توركیا ئیمپراتۆرییەتێكی گەورە بووە و چەندین وڵاتی داگیر كردووە و بە زەبری خەنجەر حوكمی كردووە. لە ئەنجامی ئەمە کارە ژێردەستەكان بێوچان شۆڕشیان بەرپا كردووە و دەسەڵاتی عوسمانلیش بە كوشتار وەڵامی داوەتەوە. نموونەش كوشتارگەی ئەرمەنە، كە رووداوێكی خوێناوییە لە مێژوودا، كوشتارگەی ئەرمەن رووداوێكی هێندە ترسناك و جەرگبڕ بوو، كەلە شاكارە ئەدەبی و هونەرییەكاندا رەنگی داوەتەوە و زۆرترین كتێبی لەبارەوە نووسراوە. زوڵم و ستەم و شەڕ و خوێنڕشتنی كوردانی باكوور و باشوور بەشێكە لە مێژووی خوێناویی عوسمانی. لە سەردەمی تازەشدا، لە دوای داڕووخانی عوسمانلی و هاتنی ئەتاتۆرك دیسان مێژووی توركیا پڕ بوو لە زوڵم و زۆر و ستەم، كوشتارگەی دێرسیم نموونەیەكی زەق و بەرچاوی مێژووی توركیایە. ئەمانە و سەدان رووداوی تراژیدی و زوڵم و ستەمی دیكە تا ئەمڕۆش لە ناو توركیادا رەنگدانەوەیان هەیە و كاری كردووەتە سەر ژیانی رۆژانەی خەڵك. كێشە سیاسی و كۆمەڵایەتی و كەلتوورییەكان تا ئەمڕۆش توركیای خستووەتە قەیرانەوە. لە بواری رۆشنبیریشدا ئەو برینە ساڕێژنەبوانە رەنگدانەوەی هەیە. بۆ نموونە لە رۆمانی بەفردا پامۆك پەنجە دەخاتە سەر برینێكی ساڕێژنەبوو، ئەویش كێشەی كورد و ئەرمەنە. هەر لەبەرئەمەش بوو پامۆك توانی سەركەوتن بەدەست بهێنێ‌. پامۆک لە رۆمانەكانیدا دەست دەخاتە سەر برینەكانی توركیا. یەشار كەمال بەهەمان شێوە حیكایەتی زوڵم و زۆریی دەسەڵاتی توركیا دەگێڕێتەوە و باس لە گرفتەكانی توركیا دەكات. چیرۆكی ململانێی كورد لە توركیادا دەگێڕێتەوە. لە رۆمانی "بڕوانە فورات خوێناوییە" و "دەریا تۆرا"دا، یەشار كەمال پەنجە دەخاتە سەر برینی كورد، باس لە زوڵم و ستەمی دەسەڵاتی توركیا دەكات. ئەو رووداوە تراژیدییانە كاریگەرییان هەیە لەسەر تێكستی ئەدەبی و فیلم و گۆرانی و.. لەڕووی كەلتووری، زمان و دابونەریت و ئایین و مەزهەبەوە كەمینەكانی توركیا و گەلی تورك كەلتوور و دابونەریتی جیاوازیان هەیە. ئەمەش هۆكاری بەرپا بوونی شەڕ و ململانێ‌ بوو. ماحسون قرمزیگویل لە سینەمادا توانی ئەو كارە بكات، بۆیە وەك یەڵماز گۆنای سەركەوتنی بەدەستهێنا. یەڵماز گۆنای لە رێگای سینەماوە پەنجەی خستە سەر گرفتەكانی ئەوكاتەی توركیا، چیرۆكی ژیانی گوندنشین و كوردانی توركیای دەگێڕایەوە بۆیە توانی سەركەوتن بەدەست بهێنێ‌. لە هەموو بوارە رۆشنبیرییەكاندا چۆنێتیی كاركردن و تەكنیك و شێوزای ئەدەبی و هونەری گرنگە، بەڵام گرنگتر لەوانەش هەڵبژاردنی بابەتە، چی هەڵدەبژێری؟ خاڵی سەركەوتنی یەڵماز گۆنای لە سینەمادا هەر ئەوە بوو، كە دەستی خستەسەر بابەتێكی گرنگ و فەرامۆش كراو. لەسەردەمی تازەشدا كۆمەڵێك فیلم هەن كە گوزارشت لە توركیایەكی پڕكێشە و گرفت دەكەن. لەوانە فیلمی ئارارات، كە یەكێكە لەو فیلمانەی باس لە كوشتارگەی ئەرمەن دەكات، فیلمی تەقواش یەكێكە لەو فیلمانەی كە باس لە ئیسلامی سیاسی و گەشەی ئیسلامییەكان دەكات لە توركیادا، كارەكتەری ئەم فیلمە موحەڕەمە. موحەرەم پیاوێكی ئیماندارە و پاك و بێگەردە، موحەڕەم لای شێخێك كار دەكات، ئەم شێخە لەرێگای ئایینی ئیسلامەوە بازرگانی دەكات و لە پشتی شێخایەتی و ئیمانەوە بازرگانی دەكات، بەبێ‌ ئەوەی بەزەیی بە كرێنشینە هەژارەكانیدا بێتەوە كە دەستكورتن، شێخ لە پشتی ئیمانەوە كەسابەت دەكات. كچی شێخ ئەو كارەكتەرەیە كە هەمیشە دەچێتەخەوی موحەڕەمەوە و شەیتانی دەبێ‌. ئەم كچە یاری بە پارە دەكات و بە ویستی خۆی چی بوێت دەیكڕێ. ئەم فیلمە گوزارشت لە ئیسلامی سیاسی دەكات. باس لەوە دەكات لە پشتی ئیمان و نزا و تەقواوە لە تەكییەكاندا چی دەگوزرێ‌ و توركیا خزاوەتە چ بارودۆخێكەوە. لە فیلمی "مرۆڤی گەورە، ئەڤینی بچووك"دا باس لە كێشە و گرفتی كورد دەكات و چیرۆكی شەڕی جەندرمە و گەریلاكانی پەكەكە دەگێڕێتەوە...ئەمانە و چەندین فیلمی تر گوزارشت لە كێشەكانی توركیا دەكەن. 
       لە بواری گۆرانیشدا كەسایەتییەكی وەك ئەحمەد كایا بەهۆی ئەوەی گۆرانییەكانی گوزارشتە لە مرۆڤدۆستی و ئازارەكانی مرۆڤی توركی و بەتایبەتی كورد. بەم هۆیەوە كایا سەركەوتنی بەدەستهێنا و گۆرانییەكانی گەیشتنە ئاستێكی باڵا. بە گۆرانی گوزارشتی لە خەم و ئازاری مرۆڤ كرد. ویستی بە زمانی دایك گۆرانی بڵێ‌ و بەو هۆیەوە رووبەڕووی مەترسیی  زیندان بووەوە و پاشان  ئاوارەی فەرەسا بوو تا مردن.

ماحسون ئەستێرەیەكی گەشی سینەما
      مەحسون قرمزیگویل لە 26ئازاری 1969 لە شاری دیاربەكر لە بنەماڵەیەكی قەرەباڵغی 22 كەسی لەدایكبووە، لە كەمینەی زازاییە. دوای تەواوكردنی ناوەندی چووەتە ئەستەمبوڵ، لە زانكۆی ئەستەمبوڵ مۆسیقای خوێندووە. یەكەم ئەلبۆمی لە ساڵی 1993دا بڵاو كردوەتەوە. ئەم ئەلبۆمەی  چەندین ملیۆنی لێفرۆشراوە. یەكێك لە كارە دراماییەكانی، درامای "خۆشەویستیی تاراوگە"یە. لە رێگای ئەم بەرهەمەوە چووەتە دنیای سینەماوە. ماحسون لێرەوە بڕیار دەدا كاری دەرهێنان بكات، پاشان لە ساڵی 2007 فیلمی "فریشتەی سپی" بەرهەم دێنێ‌. ئەم هونەرمەندە هەم لە بواری گۆرانیدا كاری كردووە و هەم وەك دەرهێنەر و ئەكتەر كار دەكات. كۆمەڵێك بەرهەمی هەیە، لە ئەلبۆمەكانی"  شەوانی ئەستەمبوڵ، مافی مرۆڤ و ئاسوودە بووین، گۆرانییەكانی سەدە..." لەبواری سینەماشدا كۆمەڵێك بەرهەمی هەیە لەوانە" فریشتەی سپی، خۆرم بینی، پێنج منارە..." لە پای ئەم بەرهەمانە چەندین جار خەڵات كراوە، لەوانە "خەڵاتی (هیوستن)ی سینەمایی نێودەوڵەتی 2008- بۆ فیلمی فریشتەی سپی. خەڵاتی لیژنەی هەڵسەنگاندن تایبەت بە باشترین فیلم – خەڵاتی باشترین گۆرانی و خەڵاتی پەپوولەی ئاڵتونی ئاشتی 1999 "
      یەكێك لە بەرهەمەكانی ماحسون زنجیرە درامای (ژیان بەردەوامە)یە كە لەكەنالی atv پەخش كرا و ئیستا ئەم درامایە كاری دۆبلاژی كوردی بۆ كراوە. ئەم درامایە  سیناریۆ و دەرهێنانی ماحسون خۆیەتی. دراماكە چیرۆكی ئەو كچانە دەگێڕێتەوە كە لە تەمەنی منداڵیدا بەشوو دەدرێن بە پیاوانی سەروو تەمەن ٧٠ ساڵ و دایك و باوكیان بە زۆر و بە پارە كچەكانیان بەشوو دەدەن. دراماكە زۆرتر باسی كچانی كوردی باكووری كوردستان دەكات. ئەم زنجیرەیە لەلایەن موراد تۆكات بەڕێوەبەری كۆمپانیای بەرهەمهێنانی فیلم (بویوت فیلم) بەرهەمهێراوە، سەد ئەڵقەیە. دوایەمین بەرهەمی ماحسون  فیلمێكە لەسەر کارەساتی كیمیابارانی هەڵەبجە‌. فیلمكە لەبارەی ڕووداوەكانی هەڵەبجەوە وا بڕیارە لەلایەن كەرتی تایبەتی توركییەوە بێتە بەرهەم، لۆكەیشنەكانی لە هەڵەبجە، توركیا و ئێران دەگیرێن و بڕیار وایە كۆمەڵێك ئەكتەری جیهانی و هاووڵاتیی هەڵەبجەیی لەم فیلمەدا رۆڵ بینن و هەر بۆ ئەم فیلمە دەرهێنەر  سەردانی هەڵەبجەی كردووە. وابڕیارە لەم فیلمەدا جگەلە رووداوەكانی كیمیاباران، باس لە ژیانی ئاساییی ئێستای هاووڵاتییانی هەڵەبجە بكرێت.

بۆچی ماحسون لە سینەمادا سەركەوت؟

      ماحسون لە بواری گۆرانیدا سەركەوتنێكی ئەوتۆی بەدەست نەهێنا، راستە وەك سترانبێژ ناودارە و خەڵكانێكی زۆر عاشقی دەنگی ئەون، بەڵام ئەو لە سینەمادا توانی سەركەوتنێكی وەها بەدەست بهێنێ‌ كە لەسەر ئاستی جیهان ناسرا. گەرچی لە بواری گۆرانیدا یەكەم بەرهەمی پتر لە چەندین ملیۆنی لێفرۆشرا، بەڵام ماحسون ئەوەندەی لە بواری سینەمادا سەركەوتنی بەدەست هێنا، لە بواری گۆرایندا بەو رادەیە سەركەوتوو نەبوو. بۆچی؟ چونكە لە بواری سینەمادا پەنجەی خستە سەر برینە ساڕێژنەبووەكان. ئازار و مەینەتی مرۆڤی كوردی لە توركیادا كردە فیلم و چیرۆكی جیاوازیی كەلتوور و دابونەریتی میللەتی كورد و توركی بردە ناو سینەماوە. ماحسون لە گۆرانیدا زۆرتر رۆمانسییانە كاری كرد.  گۆرانییەكانی گوزارشت بوون لە خۆشەویستی و عەشق، بۆیە وەك گۆرانی زۆرتر لەناو چینی هەرزەكار و گەنجاندا ناسراوە، بەڵام لە سینەمادا توانی هونەرێكی ئاست بەرز پێشكەش بكات، بەمەش بوو بە ئەستێرەیەكی گەشی دنیای سینەما، ماحسون پەنجەی خستە سەر برینە سیاسی و كۆمەڵایەتی و كەلتوورییەكان، ئەمەش خاڵی سەركەوتنی ئەم دەرهێنەرە بوو. لە فیلمی "فریشتەی سپی" دا باسی جیاوازی كەلتووری تورك و كورد دەكات، لە رێگای پیاوێكی پیرەوە كە لە بیمارستان هەڵدێت و لە بەردەم خەڵوەتگەیەكدا دەكەوێت. لێرەوە چیرۆكی فیلمەكە دەست پێدەكات، كە باس لە جیاوازیی دابونەریتی بنەماڵەی كورد دەكات لە توركیادا، كە چۆن كورد رێز لە پیرەكان دەگرن و توركیش پیرەكان فڕێ‌ دەدەنە خەڵوەتگەوە و فەرامۆشی دەكەن. لە فیلمی خۆرم بینی دیسان باس لە دابونەریتی كوردەواری دەكات لە توركیادا، لە دوای دەركردنی بنەماڵەی ئاڵتون لە گوندەكەیان هەندێكیان ئاوارەی وڵاتی نەرویج دەبن و هەندێكیان روو دەكەنە ئەستەمبوڵ، جیاوازی كەلتوور و دابونەریتی ئەوێ‌ تووشی كێشەیان دەكات. لە فیلمی "پێنج منارە"دا باسی ئیسلامی سیاسی و تیرۆر دەكات. حیكایەتی جەهل دەگێڕێتەوە. هاوكات دەرهێنەر دەست بۆ برینە سیاسییەكانیش دەبات. 




زۆرترین خوێندراوە



created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure

Copyright © 2015 khaktv all rights reserved