پ.د.زاهیر لەتیف كەریم پ.د. نیان نەوشیروان فوئاد مەستی هەر لەكتێبە بەراووردكارییەكەی ڕەخنەگری ئینگلیزی سوزان باسنێت ، پسپۆڕ لە بواری ئەدەبی بەراووردكاری و وەرگێڕان ،بە نێوی " ئەدەبی بەراووردكاری – پێشەكییەكی ڕەخنەیی "،كە بەپێی ڕێبازە ڕەخنەییە نوێیەكان ،باس لە بەڕۆشنبیركردنی دەقی ئەدەبی دەكات بەتایبەتی بەڕۆشنبیركردنی ئەدەبی فیمینیزم وبەئیمپریالیزمكردنی ئەدەب وسۆسیۆڵۆژیا وسایكۆڵۆژیا وفیكر وسیاسەتی دەقی ئەدەبی ،جیهانی ئەدەبی بەراووردكاری گۆڕانكارییەكی ڕێبازی بەخۆیەوە دەبینێت .ئەم نووسەرە لەهەوڵی ئەوەدایە كە وەرگێڕان ،لەڕووی كارنامەییەوە ،بخاتە شوێن وجێگەی ئەدەبی بەراووردكاری .گریمانەی ئەوەی لێدەكرێت هەوڵەی لەپێناو كەمكردنەوەی بەها ونرخ وكارنامەكانی ئەدەبی بەراووردكاریدا بێت. لەهەمان كاتیشدا بایەخدانی زیاتریشە بەچەمكی وەرگێڕان .بەڵام كارنامە جۆراوجۆرەكانی ئەدەبی بەراووردكاری،بەتایبەتی شوناسی نەتەوەیی وجیهانی وبەجیهانبوون،بەم بۆچوونە قایل نابێت ،بەڵكو جیاوازی گەورە هەیە لەنێوان ئەرك وكارنامەی وەرگێڕان وئەدەبی بەراووردكاری.
وەرگێڕان ،لەنێو پڕۆسەی كارنامەكانیدا ،بەكاری گواستنەوە وگەیاندن وپەیوەندییە ڕاستەوخۆ وناڕاستەوخۆكان هەڵدەستێت .ئەم پڕۆسەیە،گەر ،لەڕووی زەمەن ومێژوووە، بەراووردی بكەین لەگەڵ ئەدەبی بەرووردكاری ،ئەوا زۆر كۆنترە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی شارستانیەتە كۆنەكان بەنموونەی ساسانی ویونانی وڕۆمانی .بەڵام مێژووی ئەدەبی بەراووردكاری دەگەڕێتەوە بۆ چارەكی یەكەمی چەرخی نۆزدەهەم .هەر بۆ نموونە،دوای هەرەسی سەربازی یۆنان لەبەردەم ڕۆمانەكاندا ،146 پ.ز،( هۆراسی) ڕۆمانی داوا لەخوێندەوارانی كۆمەڵگاكەی دەكات كەبەرهەمەكانی یۆنان بەوەرگێڕاوەیی بخوێننەوە بەوپێیەی كلتوری یۆنان سەرچاوەكی بەهێزی مەعریفی وئەدەبی وفەلسەفی وفیكری بوو بۆ جیهان .بەمەش زەمەنی وەرگێڕان بریتیە لە ئاڵوگۆری ڕۆشنبیری وفیكری ومەعریفی لەنێو گەل ونەتەوە جیاوازەكان. یان وەرگێڕان بریتیە لە سەرچاوەیەكی كارلێكی لەنێوان نەتەوە جیاوازەكان .
ئەم كارەش بەكارێكی داهێنەرانە هەژمار دەكرێت چونكە لەڕێگەیەوە ئەدەبە بچووكەكان توانیویانە سوودێكی باش لەئەزموونی ئەدەبە گەورەكان ببینن وڕووبەری ئەدەبەكەیانی پێ گەورە بكەن . پێچەوانەكەشی هەر دروستە.ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت، كارنامەی وەرگێڕان تەنها بریتی نیە لەگواستنەوەیەكی سەرپێی وكوێرانە،بەڵكو ئەركی وەرگێڕێكی نموونەیی ،لە زۆر ڕووەوە،جیاواز نیە لەئەركی نووسەر وشاعیرێك . بۆ نموونە ،داهێنانەكانی شكسپیر لەبواری درامادا ،لەڕێگەی وەرگێڕانەوە بەدەركەوت لەكاتێكدا (ڤۆڵتیر)ی فەڕەنسی دوای مردنی شكسپیر بەنزیكەی 150 ساڵ كارەكانی شكسپیری وەرگێڕایە سەر زمانی فەڕەنسی وهەر لەوێشەوە داهێنانەكانی ئەم نووسەرە بەدەركەوت .لێرەدا ،سوزان باسنێت جەخت لەسەر دوو جۆر وەرگێڕان دەكات .یەكەمیان،وەرگێڕانی دەقاودەق . دوهەمیان،وەرگێڕانی داهێنانی كەخۆی لەچەندێتی ماناكاندا دەبینێتەوە .بەلای ڕەخنەگرە نوێیەكانەوە بەمەیان دەوترێت "دروستكردنەوەی بەرهەمی دەقی" .بەمەش وەرگێڕان دەچێتە نێو دوو دەقەوە .یەكەمیان،دەقە ئۆریجناڵەكە .دوهەمیان،دەقی وەرگێڕاو . ئەدەبی بەراووردكاریش دەرئەنجامی پڕۆسەی وەرگێڕان وپەیوەندی وبەئیمپریالیزمكردن وهەناردە زانستە وئاینی وجەنگەكانەوە لەدایك بوو .وەرگێڕانی (هەزار ویەك شەوە) و(كەلیلە ودمنە) ،كەتوانیوانە پێناسەی ئەدەبی بەراووردكاری بكەن و هۆكارێكی گرنگی دەركەوتنی ئەم ئەدەبەش بن، بۆ سەر زمانە ئەوروپاییەكان بەتایبەتی زمانی فەڕەنسی وئینگلیزی وئەڵمانی ،كاریگەرییەكی هونەری وئیستاتیكی وفیكرییان كردە سەر چەندین شاعیر ونووسەری ڕۆمانسیزم وڕیالیزم وسیمبۆڵیزم وسوریالیزم .ئەم دوو نموونە ئەدەبییە ڕۆژهەڵاتییە ڕۆڵی پردێكی ڕۆشنبیرییان بینی وهەر لەوێشەوە ڕۆژهەڵات خۆی ناساند بە ڕۆژئاوا .لەگەڵ ئەمەشدا،ئەدەبی بەراووردكاری تەنها خۆی نابەستێتەوە بەكاری گەیاندن وگواستنەوە بەڵكو دوای ئاڵوگۆڕ ودایەڵۆگ وپەیوەندییەكانی دەقە جیاوازەكان كار لەسەر لێكچوون وجیاوازییەكان دەكات .بۆ ئەمەش توێژەری ئەدەبی بەراووردكاری پێویستە بەباشی زمانی ئەو ئەدەبانە بزانێت كەكاری لەسەر دەكات،چونكە وەرگێڕان،هەندێك جار ،تووشی هەڵەی فیكری وبابەتیمان دەكات .لەلایەكی تریشەوە پێویستە دەقی ئەو ئەدەبە جیاوازانە وەرگێڕێتە سەر زمانی نووسینەكەی خۆی تا خوێنەری ئەو زمانە لەنزیكەوە ئاگاداری ڕاستی ئەو دەقانە بێت .واتە كاری توێژەری ئەدەبی بەراووردكاری بریتیە لەشیكردنەوە وهەڵسەنگاندن وبڕیاردانی دەقە جیاوازەكان ،لەهەمان كاتیشدا وبەشێوەیەكی سستماتیكی ڕۆڵی وەرگێڕێكیش دەبینێت.بەمەش ڕووبەری ئەدەبی بەراووردكاری لەڕووی ئەرك وكارنامەوە گەورەتر دەبێت لە وەرگێڕان،ئەویش بەوەی تەنها خۆی نابەستێتەوە بەگواستنەوەی دەق،یان وەك وەرگێڕ بێ لایەن نییە،بەڵكو توێژەران لەگەڕانێكی مانایی وهونەری وفیكری وئیستاتیكیدایە هەر وەك قوتابخانەی بەراووردكاری فەڕەنسی جەخت لەسەر مەسەلەی كارتێكردن وكارتێكراو وخاڵی هاوبەش وجیاوازییەكان ولێكۆڵینەوە لەبەڵگە مێژوویی وئەدەبییەكان دەكات .قوتابخانەی ئەمریكی بەدوای چەمكە هونەری وئیستاتیكییەكان وقوتابخانەی سڵاڤی وبڵاوبوونەوەی فیكرێكی سیاسی (سۆشیاڵیزم وكۆمۆنیزم). بۆ نموونە، لەكاتێكدا گۆران لە " گوڵی خوێناوی " دا كاریگەر دەبێت بە كورتە چیرۆكەكەی ئۆسكار وایەڵد بەنێوی " بولبول وگوڵ " ئەویش لەڕێگەی وەرگێڕان یان ڕاستەوخۆ لەزمانی ئینگلیزییەوە، بەوپێیەی گۆران ئینگلیزی زانێكی باش بوو ،بە بەڵگەی ئەوەی لە " هەڵبژاردە " كەیدا چەند دەقێكی ئینگلیزی بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ وڕێك وپێك وجوان وەرگێڕاوەتە سەر زمانی كوردی. گەر لەڕێگەی وەرگێڕانەوە بێت ،ئەو وەرگێڕانە دەبێتە پردێك لەنێوان ئەدەبی كوردی وئینگلیزی .خۆ ئەگەر لەڕێگەی ڕاستەوخۆوە بێت ئەوا ،لێرەدا، ئەركی توێژەری بەراوورداركاری بریتیە لەدەرخستنی زانیارییەكان،بەڕێژەی كاریگەری وپەیوەندییە ئەدەبی ومێژوویی وپارێزگاریكردن لەڕەسەنایەتی وشوناس ..هتد.لەم ڕوانگەیەوە ئەدەبی بەراووردكاری ،لەڕووی پەیوەندییەكانی ئەدەبە نەتەوایەتییەكان وشێوازی چوونە دەرەوەیان ،دەستنیشانی چوار مەرجی سەرەكی دەكات ،ئەوانیش: یەكەم – ڕێژە وسنووری كاریگەری .هەر لەزەمەنی ئەدەبەوە ،كاریگەری پڕۆسەیەكی پەسەندە وبەڵكو كارەكان بێ كاریگەری لاسەنگ دەردەچێت .ئەوەتا گەورە شاعیری جیهان (ئیلیوت )لەچامە شیعرییە بەناوبانگەكەیدا بەنێوی " وێرانە خاك " ،هەر وەك لەدەستنووسەكانیدا هاتووە ،سودێكی گەورەی لە (ئیزرا پاوەند)ی هاوڕێی بینیوە. بەڵام گەر كاریگەرییەكە ڕێژە وسنوورەكانی بەزاند ئەوا كارەكە لە كاریگەرییەوە پێدەنێتە وەرگرتن ودزی ،كەشاعیر ونووسەر لەڕێگەی وەرگرتنێكی كۆپیی ودزینەوە نابێتە كەسێكی داهێنەر . دوهەم –ڕەسەنایەتی .پارێزگاریكردن لە ڕەسەنایەتی ئەدەب ونەتەوە وداب ونەریت لەلایەكەوە ئەركێكی ئەخلاقییە ،لەلایەكی تریشەوە پێویستییەكی مەعریفی وهونەری وئەدەبییە .لەكاتی پەیوەندی وكاریگەری شاعیران ،یان نووسەران پێویستە جەخت لەسەر ڕەسەنایەتی دەقەكانیان بكرێتەوە .بەپێچەوانەوە ئەو شاعیر ونووسەرانە ناتوانن نوێنەرایەتی ئەدەبی نەتەوایەتی خۆیان بكەن وبەرهەمەكانیان دەچنە بەر هەڕەشەی ڕەخنەكانەوە. سێهەم –پێشوازیكردن .لەكاتێكدا ئەدەبێك یان شاعیرێك ،بەمەبەستی سوود وەرگرتن ،پێشوازی لەدەق وئەدەبێكی دەرەكی دەكات ئەوا پێویستە ئەوە بزانێت ئایا كارەكە لەڕووی ئایین وكلتوور وداب ونەریتەوە پەسەندە یان نا !چونكە هەندێك بابەتی دەرەكی لەم بارەیەوە گونجاندن دروست ناكەن ودواتر ئەو بابەتانە لەبری سوودبەخشی زیانی زیاترە .دانتی ئیتاڵی كەلە" كۆمیدیایی یەزدانیدا" كاریگەر بوو بە چیرۆكی میعراجی ئیسلامی ئەوا لە ڕووی ناوەڕۆكەوە ،نەك تەكنیك ،نەهات وێنەكانی میعراج وەك ئەوەی ئیسلام باسی لێوە دەكات بگوێزێتەوە نێو كارەكەی چونكە مەسیحییەت ڕێگەی پێنادات سەركردە وپێشەنگەكانی ئیسلام بچنە نێو بەهەشتەوە ومەسیحییەكانیش بۆ دۆزەخ . بۆیە (دانتی )پەیڕەوی ئاینەكەی خۆی كرد وپێچەوانەی ئیسلام كارەكەی ئەنجامدا . چوارهەم – خوازتن ( گموح ) .گەرچی هەندێك جار كۆمەڵگا ڕێگر دەبێت لە هاتنی بابەتێك لەدەرەوە ،بەڵام خوازی شاعیر ،بەهۆی پێشبینیكارییەكانیەوە (استشراف ) ،ئەو یەقینە دروست دەكات بەوەی بابەتەكەی لەئایندەیەكی نزیك یان دوور سەركەوتن بەدەست دێنێت . شیعری ئازادی عەرەبی لەم جۆرە بوو. زۆربەی هەرە زۆری شاعیران وڕەخنەگران لەگەڵ ئەوەدا نەبوون ئەم جۆرە لەشیعر بێتە نێو شیعری عەرەبییەوە بەڵام پێداگرییەكەی نازك الملائكە سەركەوتنی بەدەست هێنا . گەر وەك پێویست كارمان لەسەر ئەم مەرجانە كرد ئەوا ئەدەبی بەراووردكاری دەسەڵاتی پۆڵینكردن ودەستنیشانكردنی لێكچوون وجیاوازیی وڕێژە وسنووری كاریگەری وداهێنانەكانی دەبێت .خۆ ئەگەر كار لەسەرو ئەو مەرجانەوە كرا وەك ئەوەی شاعیرێك لە سنووری یاسایی كاریگەری خۆی چووە دەرەوە ،ئەوا هەر ئەدەبی بەراووردكارییە كە دەزانێت هەڵەو بۆشاییەكان لەكوێدایە ! دیارە ئەمەش لەپێناو ڕاستكردنەوەی هەڵەكانە یان گەڕانە بەدوای ڕاستییەكاندا .كار وپیشەی ئەدەبی بەراووردكاری بریتیە لەوەی بەقووڵی بچێتە نێو دەقی شاعیرانەوە وهەندێك تێبینی ئەوە دەكات بەوەی دەقێك سوودیكی گەورە وبێ سنووری لەدەقێكی بێگانە بینیوە یان كت ومت بابەت وتەكنیكەكەی لێ وەرگرتووە ،لەهەمان كاتیشدا خاوەنەكەی ئاماژەی بەهیچ وەرگرتنێك نەداوە .لێرەدا توێژەری ئەدەبی بەراووردكاری دەبێتە دادوەر ولەمەسەلەكان دەكۆڵێتەوە ودواتر ،بابەتیانە وبەویژدانەوە،بڕیاری خۆشی دەدات .ئەنجامی بڕیاریش گومانێك لەسەر شیعرەكانی تری هەمان شاعیر دروست دەكات،بەڵكو ئەم دادەوەرە بەوەشەوە ناوەستێت وبەدوای شیعرەكانی تری هەمان شاعیردا دەگەڕێت . خۆ ئەگەر شاعیرەكە داهێنانێكی بەهۆی وەرگرتنە نهێنییەكەیەوە خوڵقاندبێت ئەوا دادوەر دەسەڵاتی وەرگرتنەوەی ئەو داهێنانەی هەیە ولەهەمان كاتیشدا دەسەڵاتی ئەوەشی هەیە كە مافە زەوتلێكراوەكان بگەڕێنێتەوە بۆ خاوەنەكانیان .واتە گەر بڕیاری ئەم دادوەرە بابەتیانە بەڕێوە بچێت ئەوا بڕیارەكەی بەكۆتا وبەیەكلایكردنەوە هەژمار دەكرێت .بەڵام وەرگێڕان ئەم دەسەڵاتەی نیە ،چونكە ئەركەكەی ،لەبنچینەدا ،دادوەری نیە وتەنها گواستنەوە وگەیاندنە. بەمەش ئەركی دوای گواستنەوە دەكەوێتە ئەستۆی ئەدەبی بەراووردكاری .لەگۆشەیەكی ترەوە،لەدوای گواستنەوەكەی وەرگێڕان چەندین ڕاستی وبابەتی مەعریفی وفیكری وفەلسەفی وڕۆشنبیری بەدەردەكەوێت . هەر لەبەر ئەمەشە وەرگێڕان لای ڕۆژئاواییەكان پێدەنێتە قۆناغی كاریگەری ودۆزینەوەی ئەزموونەكان . لەم ڕوانگەیەوە وەرگێڕ وپسپۆڕی ئەدەبی بەراووردكاری( ئەندرییە لۆفیفر) دەڵێت " وەرگێڕان هەست وناخ وڕۆحی ئەدەبی بەراووردكارییە چونكە ڕۆڵی بەرچاو دەبینێت لەگەڕان ودۆزینەوەی داهێنان وئەزموونەكان " .ئەمەش بەو مانایە نایەت كە جیاوازی نەبێت لە نێوان وەرگێڕان وئەدەبی بەراووردكاریدا بەتایبەتی لەڕوانگەی گرنگیدانەوە .هەر لەڕووی گرنگیدانەوە ئەدەبی بەراووردكاری خۆی لە سێ جەمسەری جیاوازدا دەبینێتەوە : یەكەم –جەمسەری ئەدەبی نەتەوایەتی .ئەم جەمسەرە بریتیە لە داب ونەریت وكلتوری ڕۆشنبیری وئاینی ومەعریفی نەتەوە .گەرچی بەهۆی چەند فاكتەرێكەوە لێكچوونێك لە نێو نەتەوە جیاوازەكاندا بەدی دەكرێت ،بەڵام هەر نەتەوە وجۆرێك لە هەڵسوكەوت وداب ونەریت كە جودای دەكاتەوە لە نەتەوەكانی تر .سەرجەم شوناسی نەتەوە بۆ خۆی جێگەی فەخر وشانازییە.واتە هەر نەتەوەیەك ،لەپێناو پاراستنی خەسڵەت وكلتوری خۆی ،حەز دەكات جودا بێت لەوانی تر .یەكێك لە شوناسی كورد بریتیە لەئەدەبەكەی .گەر داگیركەران ،بەدرێژایی زەمەن ،هەوڵی سرینەوەی كوردیان دابێت ئەوا ئەدەبەكە بەڕێژەیەكی زۆر باش توانیوێتی پاریزگاری لە شوناسی كوردبوون ومێژووەكەی خۆی بكات . دوهەم –جەمسەری ئەدەبی جیهانی.ئەمە ئەدەبی گشتیشی پێدەگوترێت .مەبەست لەم جەمسەرە ،ئەدەبی فۆڵكلۆرە كە سەرجەم سنوورەكان تێدەپەڕێنێت بەبێ وەرگرتنی ڕەزامەندی پێش وەخت .دۆزینەوەی هێڵی كاریگەری لەم ئەدەبەدا كارێكی مەحاڵە ،بەوپێیەی هەڵقوڵاوی سەرجەم نەتەوەكانە بە جیاوازی ئایین وڕەگەز وزەمەن .گۆتەی ئەڵمانی ،لەڕوانگەی ئەدەبێكی هاوبەشی مرۆڤایەتییەوە ،هەوڵی كۆكردنەوە ویەكگرتنی ئەدەبە جیاوازەكانی دا تا لە نێو ئەدەبی جیهانی وگشتیدا كۆیان بكاتەوە .ئەم هەوڵە سەركەوتنی بەدەست نەهێنا ئەویش بەهۆی دەمارگیرییە ئەدەبە نەتەوایەتییەكانەوە .لەهەمان كاتدا ئەمریكییەكان ،بەهۆی لاوازی ئەدەبی نووسراویان بەتایبەتی لەسەرەتای دامەزراندنیانەوە ،بایەخێكی گەورەیان بە ئەدەبی فۆڵكلۆر دا .هەر لەبەر ئەمەش بوو قایل نەبوون بە پڕۆسە ماتماتیكەكەی قوتابخانەی بەراووردكاری فەڕەنسی كە خۆیان سەرقاڵی مەسەلەی كاریگەری وبەڵگە كاریگەرییەكان دەكرد .لەم نێوەندەدا گەر ئەمریكییەكان كاریان لەسەر قوتابخانە فەڕەنسییەكە بكردایە ئەوا هەمیشە خۆیان لە زیاندا دەبینییەوە ،چونكە،لەسەرەتادا، خاوەنی ئەزموون وكاریگەری نەبوون وهەمیشە لەدەرەوە ئەزموونیان وەردەگرت .ئەمە پێچەوانەی ئەدەبی فەڕەنسی چەرخی حەڤدە ودواتر بوو لەكاتێكدا تەواو كۆنترۆلی جیهانیان كرد . سێهەم –جەمسەری ئەدەبی جیهانگیری .ئەم جەمسەرە یاسای ئایین وسنوور وجوگرافیا تێدەپەڕێنێت .هەندێك جار نووسەرێك یان شاعیرێك ئەم ڕۆڵە دەبینێت ودەبێتە یاسا وئەدەبێكی سەربەخۆ، نەك تەنها بۆ ئەدەبەكەی خۆی بەڵكو بۆ سەرجەم ئەدەبە جیاوازەكان بەجیاوازی ئاینیشەوە بەنموونەی ئەفڵاتۆن وئەرستۆ وشكسپیر وكافكا...هتد.هەندێك جاری تریش خۆی لەڕێباز وژانرێكدا دەبینێتەوە وەك كڵاسیزم ورۆمانسیزم وسوریالیزم . بەڵام وەرگێڕان تەنها گواستنەوە وگەیاندنی واقیعێكی دیاریكراوی لەئەستۆدایە بەبێ دەستكاری .ئەم گواستنەوەیە هەندێك جار ڕەچاوی داب ونەریتەكان ناكات كەدەرئەنجام ڕەنگە كێشەی گەورەش بنێتەوە .ئەمە لەكاتێدا گەر وەرگێڕەكە كەسێكی بەئەزموون ونموونەیی نەبێت .چونكە خاوەن ئەزموونەكە لەزۆر ڕووەوە ڕەچاوی بابەتی گواستنەوە وگەیاندنەكە دەكات .بەپێچەوانەوە گەر وەرگێڕ نموونەیی نەبێت ئەوا لەلایەكەوە گەیاندنەكە لەجیاتی ئەوەی سوودبەخش بێت ئەوا كارەسات دەخوڵقێنێت .لەلایەكی تریشەوە لەهێز وتوانا وداهێنانی خاوەن دەقەكەش كەم دەكاتەوە .ڕەنگە ئەمە هۆكارێك بێت بۆ تێگەیشتنی گەورە زانا الجاحڤ كەلەگەڵ وەرگێڕاندا نەبێت،ئەویش بەهۆی دوو هۆی سەرەكییەوە .یەكەمیان،قورسی بەئەنجام گەیاندنی وەرگێڕانێكی تەندروست ،بەوپێیەی وەرگێر چەند لەكارەكەیدا سەركەوتووش بێت بەڵام ناتوانێت ڕۆڵی كەسە ئۆریجناڵەكان ببینێت.الجاحڤ ،هەرخۆی، نموونەیەكمان دەخاتە بەردەست ودەڵێت " كەی ابن المقفع لەوەرگێڕانەكانیدا دەبێتە ئەرستۆ " . دوهەمیان ،قورسی جێبەجێكردنی مەرجەكانی وەرگێڕێكی ڕاستەقینە ،بەوپێیەی وەرگێڕ پێویستە خاوەن ڕۆشبیرییەكی بەرفراوان بێت وئاگاداری زانیاری وزانستەكان بێت نەك تەنها خۆی ببەستێتەوە بەزانینی زمانەوە . لەگەڵ ئەمەشدا،دەقی وەرگێڕاو لەسەر بنەمای یەك هێڵی ویەك بابەتی كار دەكات هەر دەقە وجۆرێك هێز كەتەنها نوێنەرایەتی خۆی وئەدەبە نەتەوایەتییە ئۆریجناڵەی خۆی دەكات بەبێ ئەوەی بچێتە نێو پڕۆسەی كارنامەكانی ئەدەبی بەراووردكاری ،لەڕووی هەڵسەنگاندن وساغكردنەوە وپۆڵینكردن ودەرخستنی زانیاری وڕاستییەكان...هتد.واتە ئەوەی بەكاری دەرخستنی زانیارییەكان هەڵدەستێت ئەدەبی بەراووردكارییە نەك وەرگێڕان چونكە بەراووردكاری پێمان دەڵێت ڕێژە وتوانای داهێنانەكان چەندە وچۆنیشە .یان پێمان دەڵێت ئەو سەرچاوانە چین كە بوونەتە هۆی دروستبوونی شكسپیر وداهێنانەكانی . گرنگی ئەرك وكارنامەكانی ئەدەبی بەراووردكاری هۆكاری سەرەكی دروستبوونی قوتابخانە بەراووردكارییەكانە. هەر قوتابخانەیەك وكۆمەڵێك ئەرك وستراتیژی. دەرئەنجام ،گەرچی ئەدەبی بەراووردكاری سوودێكی گەورەی لەوەرگێڕان بینیوە ،بەڵام ،لەهەمان كاتدا ، ئەم ئەدەبە سنووری دەسەڵاتی كاركردن ودەرخستنی زانیارییەكانی تێپەڕاندووە وفراوانتری كردووە وتەنها خۆی نەبەستۆتەوە بە گواستنەوەی بابەت وزانیارییەكان ،بەڵكو هەڵسەنگاندن وپۆڵینكردن ودەرخستنی ئەو زانیارییانە دەخاتە ئەستۆی خۆی. ئەمەش لەپێناو بەرجەستەكردنی ڕەسەنایەتی وناڕەسەنایەتی دەق وكەناڵەكانی كاریگەری وڕێژەی داهێنان ودەستنیشانكردنی مەسەلە وئاست و وێنە شاراوەكانە .لەوەرگێڕاندا ئەم ئەركە لێكۆڵینەوەییە بەدی ناكرێت،لەبری ئەمە وەرگێر،لەڕێگەی زمانەوە،ئەركی گواستنەوەی دەقی لەسەرە ووەرگێڕەكانیش دابەشبوون بەسەر كەسە بەئەزموون وشارەزا وپسپۆرەكان وئەوانەشی كەتەنها زانینی زمان دەكەنە پێوەری وەرگێڕانەكان كەبێگومان ئەم گروپە،لەڕووی ئیستاتیكی هونەری ودەربڕینەوە،كارەكانیان لاوازە وڕەنگە گەیاندنەكانیش وەك پێویست نەبن ،بەڵكو زیانیش بەدەقە ڕەسەنەكانیش دەگەیەنن.
created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure