گه‌ر ده‌ته‌وێت گه‌شه‌ی منداڵه‌كه‌ت ته‌واوبێت ئه‌م سێ شته‌ له‌بیرمه‌كه‌

د.پشده‌ر عه‌بدوڵڵا ئیسماعیل پزیشكی پسپۆڕی نه‌خۆشییه‌كانی منداڵان و گه‌شه‌ی منداڵان بابه‌تێكی بڵاوكردووه‌ته‌وه‌و تێیدا ئاماژه‌ی به‌وه‌ كردووه‌ گه‌ر دایكان و باوكان ده‌یانه‌وێت گه‌شه‌ی باڵای منداڵه‌كانیان ته‌ندروست بێت، ئه‌وا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌م سێ خاڵه‌ی خواره‌وه‌ له‌بیرناكه‌ن.

ئه‌و پزیشكه‌ خاڵه‌كانی دیاریكردووه‌و زانیاری و گرنگییه‌كانیانی روونكردوه‌ته‌وه‌، ئه‌وانیش:

1-ئه‌و خواردنانه‌ی بۆ گه‌شه‌ی منداڵه‌كه‌ت گرنگن:
-هێلكه‌: ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پڕۆتین، ترشه‌ چه‌وری پێویست، ڤیتامین D ، فۆسفۆڕ، سیلینیه‌م، ئۆمێگا٣، ئایۆدین، كه‌ ئه‌و مادانه‌ بۆ گه‌شه‌ی منداڵ زۆر پێویستن.
-شیر: ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پڕۆتین، ڤیتامین د، پۆتاسیۆم، كالسیۆم، فۆسفۆڕ، مه‌گنیسیۆم.
-خواردنی سۆیا: ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پڕۆتین و كالسیۆم.
-گۆشتی سور: ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پڕۆتین و مادده‌ی ئایرۆن (مادده‌ی ئاسن) بۆ ڕێگریكردن له‌ كه‌مخوێنی.
-مریشك و ماسی: ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌ پڕۆتین.
-خواردنی پاقله‌مه‌نییه‌كان وه‌ك نیسك و ماش و فاسۆلیا.
-سه‌وزه‌ی گه‌ڵادار.
-چه‌ره‌سات وه‌كو گوێزو باده‌م و فستق.
-میوه‌ی ده‌وڵه‌مه‌ند به‌ مادده‌ كانزاكان.
-ئه‌و تۆوه‌ ڕووه‌كانه‌ی كه‌ ئه‌خورێن وه‌ك گه‌نمه‌شامی.

2-خه‌وێكی باش و ته‌ندروست:
نووستنی ته‌ندروست چییه‌ بۆ منداڵ؟
-ئه‌بێ كاتی نووستن و كاتی هه‌ستان له‌خه‌و دیاریكراو بێت و بڕی پێویست بخه‌وێت، واته‌ هه‌موو ڕۆژێك له‌كاتی دیاریكراودا بخه‌وێت و هه‌ڵبسێت له‌ خه‌و.
-نابێ جیاوازی كاتی نووستن و هه‌ڵسان له‌و ڕۆژانه‌ی كه‌ ناچێت بۆ قوتابخانه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕۆژانه‌ی ئه‌چێت بۆ قوتابخانه‌ له‌ 1 سه‌عات زیاتر بێت.
-پێویسته‌ منداڵ له‌ ده‌ره‌وه‌ی ژووری نووستن بڕی پێویست وه‌رزش و یاری بكات.
-ژووری نوستن پێویسته‌ بێده‌نگ و تاریك یان ڕووناكی زۆر كه‌م بێت.
-ژووری نووستن پێویسته‌ پله‌یه‌كی گه‌رمی گونجاوی هه‌بێت، واته‌ نابێ سارد یان گه‌رم بێت.
-نابێ له‌ ژووری نووستن منداڵ سزابدرێت.
-نابێ له‌ ژووری نووستن ته‌له‌فزیۆن هه‌بێت.
-پێش نووستن نابێ چا، كۆلا، چوكلێت، كۆفێ بدرێت به‌ منداڵ.
-ئه‌توانی پێش نووستن ژه‌مه‌ خواردنێكی سووك بده‌یت به‌ منداڵ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ برسیه‌تیا خه‌به‌ری نه‌بێته‌وه‌.

*ئایا منداڵ ئه‌بێ چه‌ند بخه‌وێت له‌ڕووی ته‌ندروستییه‌وه‌؟ نووستنی منداڵ به‌پێی ته‌مه‌ن ئه‌گۆڕێت:
-ته‌مه‌ن 1 هه‌فته‌: به‌ ڕۆژ 8 كاتژمێر، به‌ شه‌و 8 كاتژمێرو نیو.
-ته‌مه‌ن 4 هه‌فته‌: به‌ ڕۆژ 6 بۆ 7 كاتژمێر، به‌ شه‌و 8 بۆ 9 كاتژمێر.
-ته‌مه‌ن 3 مانگ: به‌ ڕۆژ 4 بۆ 5 كاتژمێر، به‌ شه‌و 10 بۆ 11 كاتژمێر.
-ته‌مه‌ن 6 مانگ: به‌ ڕۆژ 3 كاتژمێر، به‌ شه‌و 11 كاتژمێر.
-ته‌مه‌ن 9 مانگ: به‌ ڕۆژ 2 كاتژمێرو نیو، به‌ شه‌و 11 كاتژمێر.
-ته‌مه‌ن 12 مانگ: به‌ ڕۆژ 2 كاتژمێرو نیو، به‌ شه‌و 11 كاتژمێر.
-ته‌مه‌ن 2 ساڵ: به‌ ڕۆژ 1 كاتژمێرو نیو، به‌ شه‌و 11 كاتژمێرو نیو.
-ته‌مه‌ن 3 ساڵ: به‌ ڕۆژ ئه‌گه‌ر بخه‌وێت كه‌متر له‌ كاتژمێرێك، به‌ شه‌و 11 كاتژمێرو نیو.
-ته‌مه‌ن 4 ساڵ: به‌ شه‌و 11 كاتژمێرو نیو.
له‌و ته‌مه‌نه‌ به‌دواوه‌ خه‌وی رۆژ نامێنێ و كاتژمێره‌كانی خه‌وی شه‌و له‌ 11 كاتژمێره‌وه‌ كه‌مئه‌بێته‌وه‌ بۆ ۹ كاتژمێر له‌ ته‌مه‌نی 15 ساڵیدا.

3-ئه‌بێت ئه‌و وه‌رزشانه‌ بكات كه‌ بۆ گه‌شه‌ی باڵای پێویستن، وه‌كو په‌تپه‌تێن و خۆهه‌ڵواسین.

خاك - ئا/ لانه‌ كاشان