پ . د. زاهیر لەتیف كەریم
بەو پێیەی دەق پێكهاتەیەكی فرە شێوازە، ئەوا لەهەمان كاتدا ئەم دەقە خاوەن چەند بونیادێكی دەربڕینە كەهەر یەكەیان دەسەڵاتێكی دیاریكراوی كارنامەیی خۆی هەیە، كە دەتوانێت جیاوازییەكان لە نێوان خۆی و ئەوانی تردا دروست بكات .! لە شیعری گۆران دا چەند جۆرێك لە دەق بەدی دەكرێت، گرنگەكانیان ئەمانەن: یەكەم: دەقی گێرانەوەیی: لەم دەقەدا ڕستە كردارییەكان باڵا دەستن و كەس و زەمەن و جێگەو ڕووداوەكانیش دەیانبات بەڕێوە. لە شیعری ((گوڵی خویناوی)) دا، سەرەتا، خودی بكەر ،لە كاتێكدا رووی دەمی لە بەرامبەرە ، بەكردارێكی داواكراوی بینین دێتە نێو دەقەكەوە و داوەكەش باس لە ڕووداوێك دەكات كە زەمەنەكەی كەوتۆتە پێش داواكە .جۆری رووداوەكە لە جۆری دابرانە لە نێوان من وئەوی بكەر ئەمەش لە ناونیشانی شیعرەكە و ئەنجامەكەدا بەدەر دەكەوێت. دوای ناونیشان ، شاعیر بە چەند سیفەتێكی ناویی دەست بە بابەتەكەی دەكات وەك : شایی و چۆپی .بۆ زیاتر تێگەشتنی بەرامبەر بۆ حاڵەتەكە، دواتر پەنا بۆ كرداریًكی داوالێكراوی بیستن دەبات و دەڵێت: گوێ بگرە ! ..... كەتەنها بەسێ سیفەت بەڕێی دەكات وەك : زورنایە، دەهۆڵە، شمشاڵە كەهەر سێكیان خۆیان لە نێو بازنەی بیستندا دەبیننەوە. ئەم بینین و بیستنە بەشێوەیەكی سیستماتیك تێكەڵ بەیەك دەبن ،ئەنجامەكەشی كردارێكی لێكدراوی جوڵەیە كە پێك هاتووە لە كرداری ڕۆشتن و هەڵپەڕین… جێگە وزەمەنی ڕووداوەكە فراوانە.لەڕووی زەمەنەوە، پێشتر ،لەژێر پەردەی نهێنیدا ، خودی بكەر لەگەڵ ئەوی بەرامبەر ڕێكەوتنێكی سۆزداری و خۆشەویستی بەستووە، ، كارە نهێنێكەش لەبەر هۆكاری كۆمەڵایەتی و چینایەتی بوو . شێوازی ئەوی بەرامبەر گەرچی لەدەقەكەدا زۆر توندە، بەڵام لەناخدا بەرامبەرەكەی زۆر خۆش دەوێت ، بەڵگەش بۆ ئەمە دواكۆپلەی شیعرەكەیە: هەی هاوار ! تفەنگی دوژمنیش پێكانی! ڕاكشێ تاوی سەر بخە سەر ِانم بابگریم بۆ دڵی بۆ گوڵێ دۆڕانم لێرەدا، زەمەنەكە تەنها پەیوەست نییە بەزەمەنی دەق ، بەڵكو زەمەنی پێش دەق و دوای دەقیش بوونیان هەیە، بەو پێیەی هێشتا ڕووداوەكە لەتاكەكانی تردا كۆتاییان پێ نەهاتووە ! لەڕووی جیگەشەوە، گەرچی لەدەقەكەدا جەخت لەسەر جیگەیەكی دیاریكراو دەكرێت ئەویش باخچەی پاشایە، بەڵام خودی بكەر هەمیشە لەگەڕاندایە و جار جارە دوور دەكەوێتەوە لە شوێنی دیاری كرا ئەویش بەمەبەستی بەدەست هێنانی داوای ئەوی بەرامبەر . خودی بكەر و ئەوی بەرامبەریش، وەك كەس، لەكەسە هەڵواسراوەكانن، بەو پێیەی هەردووكیان گەمارۆ دراون بەداب و نەریتە خراپ و نالەبارەكان، لەهەمان كاتیشدا هێزی دەسەڵاتیش ، كەئەوی بكەر لەڕووی واقیعەوە بەشێكە لەو دەسەڵاتە، ڕێگە نادات كەسەكان ڕۆڵی سۆزداری و كۆمەڵایەتی خۆیان ببینن ، بەمەش ئازادییەكانیان لێ زەوت دەكرێت .لە بەرامبەر ئەمەشدا كاردانەوەی خودی بكەر جوڵەیەك بەڕووداوەكە دەدات و ئەم ڕووداوەش بەكراوەیی دەمێنێتەوە و دوای زەمەنی دەق و دامەزراندن چەندین زەمەنی هاوشێوە بەهەمان ڕووداو بەدی دەكرێت بەو پێیەی خودی بكەر ، یان ئەوی بەرامبەر بەشێكن لە هەموو، وە تۆانای كاریگەریان لەسەر گێڕانەوەكە هەیە.لەلایەكی تریشەوە جۆری كەسەكان ، بەتایبەتی خودی بكەر وئەوی بەرامبەر لە جۆری جێگیریی ونموونەییە ، بەوپێیەی هەردووكیان هەر لە سەرەتاوە شێوازی هەڵس وكەوت وهەڵوێستەیان نەگۆرە ودەشتوانن روڵی كەسانی تر ببینن. دوهەم: دەقی وەسفی: لەم جۆرە دەقەدا ڕستە ناوییەكان باڵادەستن و دەقەكە زیاتر پەیوەست دەبێت بەوەسف كردنی ئەوی بەرامبەر و بابەتە لاوەكییەكان. لەشیعری "ئافرەت و جوانی"شاعیر وێنەكان دەگرێت لەدوورەوە بۆ نزیك و لە سروشتەوە بۆ ئافرەت . لەپاڵ رستە كردارییەكان رستە ناوییەكان جوانییەكیان بەدەقەكە بەخشیوە كەیارمەتدەرێكی باشن بۆ كردنەوەی ڕستە كردارییەكان . بۆنموونە شاعیر بەبێ چوونە نێو رستەی ناویی و رستە وەسفكراوەكان ناتوانێت یەكسەر بڵێت: ئەمانە هەموو جوانن شیرینن ڕۆشنكەرەوەی شەقامی ژینن بەڵام تەبیعەت هەرگیزاو هەرگیز بێ ڕووناكییە بێ بزەی ئازیز! لە پێش ئەم وێنەیە، شاعیر پێویستی بەگرتنی چەند وێنەیەكە، تا بەكاری بەرووردەكان هەڵسێت. واتە، ئێمەی خوێنەر نازانین ئەو شتانە چین كە جوانن و ڕۆشنكەرەوەی شەقامی ژینن تا شاعیر دەست نیشانی ئەو شتە جوانانە نەكات، هەر لەبەر ئەمەشەپێش ئەو وێنەیەی سەرەوە پێویستمان بەم وێنەیەی خوارەوە هەیە كە كەوتوتە پێش وێنەكەی سەرەوە: خوڕەی قەڵبەزەی كەفزیوینی چەم لەهەزار چەشنە پرشنگی ناو تەم میوەی گەیشتووی زەرد و سووری باخ جریوە و جووكەی دارستانی شاخ لە گەرووی شمشاڵ، لە تەلی كەمان گەلێ هەڵساوەئاوازەی جوان جوان لە هەمان دەقدا شاعیر ئەو شتەی كەمەبەستێتی بریتییە لە ئەوی بەرامبەر نەك شتی تر بەخۆیی سروشتیشەوە، واتە جەخت كردن لەسەر پێكهینانی ئەوی بەرامبەر ئەو وێنانەمان بۆ دەگرێت كە شاعیر خۆی مەبەستێتی و لەئەوی بەرامبەریشدا هەیە: كام ئەستێرەی گەش ،كام گوڵی كێوی ئاڵە وەك كوڵمی ؟ گۆی مەمكی ؟ لێوی كام رەشی ئەگا بە رەشی چاوی ؟ برژانگی ؟ برۆی ؟ ئەگریجەی خاوی ؟ كام بەرزی جوانە وەك بەرزی باڵای كام تیشك ئەگاتە تیشك نێو نیگای ؟ سەبارەت بە بابەتە لاوەكییەكان، گەر سەیرێكی خیرای دەقەكە بكەین ئەوا بەئاشكرا هەست بەوە دەكرێت كە شاعیر، لەپاڵ باسكردنی ئەوی بەرامبەر، بایەخێكی باشی بە سروشتیش داوە مەبەستی : بە ئاسمانەوە ئەستێرەم دیوە لەباخچەی بەهار گوڵم چنیوە شەونمی درەخت لە رووم پژاوە ، لە زەردەی زۆر كەل سەرنجم داوە ئەم بابەتە لاوەكییانە زیادە نین وبونیان لە دەقەكە پێویستییەكی فیكری و هونەرییە،ئەمەش لەلایەكەوە دوای ئەوە دێت كە جوانی ئەوی بەرمبەر، وەك كارێكی بەراووردكاری ، بەدەر ناكەوێت بە بێ ئەم بابەتە لاوەكیانە بەوپێیەی هەردوكیان سەرچاوەی یەك خیلقەتن بەڵام بە جیاوازی ئەرك وكارنامە وفۆرم.لەلایەكی تریشەوە بابەتە لاوەكییەكان تەواوكەری تابلۆكەیە بەو پێیەی دەقەكە لە واقیعێكەوە سەرچاوەی گرتووە وناكرێت تەنها جەخت لەسەر وێنەیەك بكات و وێنەكانی تر فەرامۆش بكات. ئەمە لە هونەری شێوەكاری ئیمپرێشینیزم بە هەمان شێوە مامەڵی لەگەڵدا دەكرێت ،لە كاتێكدا هونەرمەند هەستەكانی خۆی دەخاتە گەر ودوور دەكەوێتەوە لە كەرەستە عەقلییەكان ، بەمەش دەتوانێت بەرجەستەی بارە دەرونییەكانی خۆی بكات و كاریگەری لەسەر خۆی و دەرەوە دروست بكات. هەر لەبەر ئەمەشە هونەرمەندی ئیمپرێشینیزم دەڵێت :من خاوەن هەستم وبوونی خۆم هەیە، ئەمە لە كاتێكدا خاوەن عەقڵەكان بە نموونەی دیكارت دەلێت : من خاوەن فیكر و عەقڵم وبوونی خۆم هەیە. سێهەم: دەقی ڕاڤەیی: ئەم دەقە كار لەسەر هۆكارو ئەنجامەكان دەكات ئەمە لە كاتێكدا شاعیر بە بەمەستی ڕونكردنەوەی بابەتەكەی ،چەند نموونەیەكمان بۆ دەخاتە ڕوو. لە ئۆپەرێتی ((ئەنجامی یاران)) گۆران بەر لەوەی پێناسەی كەس و دایەلۆگ و ڕووداوەكەمان بۆ بكات، زانیاری وڕونكردنەوەیەكمان لەسەر شوێنەكە دەداتێ ودەڵێت: ((سەرچاوەیەك لەبن سێبەری كۆمەڵە درختێكدا ، لەدێیەكی بنار شاخ، پلووسكێكی دارین لەكەڵەكە بەردێكی بەرزەوە ئاوێكی زۆری لێ دێتەخوار)). ئەم ڕونكردنەوەیە پێویستیەكی گرنگە بۆ ڕۆمانسێتی جێگەو ڕووداو و كاریگەرییەكەی. دواتر، بەر لەوەی بچینە نێو زانیاری ونموونە ڕونكراوەییەكان كە هۆكارن بۆ وروژاندن و جوڵەی خوێنەر، دەچینە نێو ئەو هۆكارانەی كەبزوێنەری بابەت و ڕووداوەكەیە . هۆكارەكە خۆی لەم خاڵانەی خوارەوەدا دەبینێتەوە: یەكەم/ خودی بكەری پاڵەوان لە جۆری شۆرشگێرە و وەك خۆی دەڵێت : ((چەتەی نیشتمانم )) ئەم جۆرە بەهۆی سروشتی كارنامەكەیەوە، خۆی لەجێگەیەكی سەخت و جوانی سروشتدا دەبینێتەوە كە لەلایەكەوە كانیەكەی پڕە لە زیخی مرواری و ئاوەكەش بەشێكە لە زیو، لە لایەكی تریشەوە مەڵبەندی نەمران و جوانان وعاشقانە. ئەم جێگەیە بوو بە سەرچاوە ودەسپێكی پەیوەندییە كۆمەڵایەتی وسۆزدارییەكەی خودی بكەر و ئەوی بەرامبەر، كە جۆری پەیوەندییەكە لە جۆری كتوپری بوو : دایە ، پار چەتە بووم ، چەتەی نیشتیمان لە شاخ هاتمە خوار ، لەسەر ئەم پلووسكە مەنیجی چاو جوان تووش بووم یەكەم جار بۆم روانی.. بۆی روانیم.. دوهەم/ داب و نەریتێكی خراپ كەهۆكارە بۆ جیابوونەوە ودابڕان و نامۆبوون . ناشیرینترین نەریت لەدەقەكەدا بریتییە لە ژن بە ژن . دیاریدە متریالیزمەكان كە هۆكارێكی سەرەكییە بۆ تێك شكانی چەمكی پەیوەندی نێوان خودی بكەرو ئەوی بەرامبەر ، ئەمە دیاردەیەكی كۆنە پەرستانەیە دژ بە جوانی و ئازادییەكان: بۆ ماڵ و ژن بە ژن و باووكی چرووكی لە دێیەكی دوور لە بەندی پیرێكی توند كرد ژاكا گوڵی سوور سێهەم: زەوت كردنی سەربەستی و ئازادییەكان،ئەمەشیان بەهۆی چەوتی نەریتێكی خراپتر كەهەمیشە هەوڵی داوە ئەوی بەرامبەری ئافرەت هیچ كات خاوەن دەسەڵات و بڕیار نەبێت ، بەڵكو وەك بوونەوەرێكی لاواز وبێ دەسەڵات سەیر بكرێت،ئەمەش هۆكارە بۆ تێَكشكانی سەرجەم دەنگەكانی ئەم ڕەگەزە. لەم دەقەدا، ئەوی بەرامبەر پەیمانی خۆشەویستی ئەبەستێت لەگەڵ خودی بكەر . یەكتریان زۆر خۆش دەوێت، بەڵكو ئەوی بەرامبەر هیچ خۆشی و شادییەك لە پارەو پوول نابینێت . لە جیاتی ئەمە، رۆژانە فرمێسكەكانی بۆ خودی بكەری پاڵەوان دەرژێنێ: وا ئیستا كەوتووە لەسەر نوێنی خەم فرمێسك ئەبارێنێ: كەی كەم ئیستا كەم. لەمەش زیاتر، دوای ئەوەی پاڵەوان بەهۆی نەریتە خراپەكەیەوە بەرەو مردن دەچێت، ئەوی بەرامبەر (مەنیج) ،لەپێناو عیشق و سەربەستیدا، خۆی دەخنكێنێ وكۆتایی بە ژینی خۆی دێنێ: ئەمەیە قیبلەگای تەوافی كچان گڵكۆی مەنیج جوان بۆ دۆستی جوانە مەرگی وەفایی خۆی نوان ئەویش خۆی خنكان خۆی كردە قۆچی عەشق، قۆچی سەربەستی لێرەدا جێگەی خۆیەتی ئاماژە بەوە بدەین كەشاعیر ،هەر لەسەرەتای لاوێتیدا بەهۆی دابڕانە سۆزداریەكەی لەلایەن هێزی دەسەڵات، دەیەوێت وەك شاعیرێكی رۆمانسی وێنەی زەمانێكمان بۆ بكێشی كە لەواقیعدا وون بووە یان جێگەی نەماوە، بۆ ئەمەش، دەیەوێت لە ڕێگەی خەیاڵەوە ئەو خۆشەویستەی كە لەدەستی چووە، هەمان هەڵوێستەی مەنیج وەربگرێ كەلە ڕووی سیاقەوە پێچەوانەكی دەرچوو. چوارهەم: جوانییە ناوەكی و دەرەكییەكانی ئەوی بەرامبەر ،ئەوی بەرامبەر ( مەنج )، دەرهەق بە خودی بكەر ( برزوو ) كەسێكی جیاواز بوو ،لە جوانیدا بێ وێنە بوو : ئاوم خوارد سەرنجم دا لە باسكی رووت ، پووزی هەڵكراو لەسەر وردە زیخی مرواری و زمڕووت وەك مەڕمەڕ تاشراو ڕوانیمە باڵای ڕێك ، سەروپێچی شل ئەگریجەی وەك شەوەی سەر بەفری لامل ئەمە جگە لەوەی كە مەنیج خاوەن ڕەوشت و خوویەكی بەرز بوو : شیرینە سەرتاپای ئەندامی مەنیج شرینتر : ڕەوشت و خوو و فامی مەنیج . ئەنجامی ئەم هۆكارانە ،بە شێوەیەكی گشتی ،هەرەس هێنانی جوانییەكانی ژیانە بە ئازادی و سەربەستی و چەمكی خۆشەویستی و پەیوەندی و دروست كردنەوە ، بەڵام لە هەمان كاتیشدا سروشتی زەمەن بە كاریگەرییە فیكری و كۆمەڵایەتی و سیاسی و دەرونیەكانەوە هۆكارێك دەبن بۆ ئەنجامێكی نوێ كە لە هەموو ڕوویەكەوە پێچەوانەی وێنەكانی زەمەنی ڕابردووە .بەڵگەش بۆ ئەمە دوا بڕگەی ئۆپەرێتەكەیە كە لەسەر زاری هەردوو كۆرس بە تێكەڵی ئەو جۆرە ئەنجامە دەخەنە روو كە لە بەرژەوەندی ئازادی و یەكسانی ودادپەروەری وجوانییەكاندا نیە: بێن كچان، بێن كوڕان، پەیمان ببەستین بۆ هێزی زۆرداری مل كەچ نەوەستین شەهیدانی عەشق بكەین بەسەر مەشق دڵداری ڕاست و پاك ئامانجمان بێ گشت یان بژین سەرفراز یان بچین بۆ كوشت نموونە ڕوونكردنەوەكان لە دەقەكەدا ڕاڤەی ڕووداو وگێڕانەوەكانمان بۆ دەكات. بۆ نموونە ئێمەی خوێنەر ، لە ڕێگەی ڕوونكردنەكانەوە دەتوانین لە سروشتی جێگەو كەس و دەوروبەر تێبگەین. سەبارەت بە كاری گرێدانی پەیوەندییە سۆزدارییەكەی نێوان خودی بكەرو ئەوی بەرامبەر، پیوێیستمان بەرونكردنەوە هەیە وەك وەك چۆن و لەكۆێ و لە چ بارودۆخێكدا پەیوەندییەكە ئەنجام درا، ئەوەتا، لەسەر زاری خودی بكەر (برزوو)، دەزانین كە ئەم خودە بە شێوەیەكی پێشبینی نەكراو باس لەوە دەكات كە پێشتر ئەوی بەرامبەری نەناسیوە، بەڵام دواتر لەسەر كانی ئەو دێیەی، كە كەوتوتە بنار شاخێكەوە ،كچەكەی ناسیوە و لە وێشەوە بەشێوەكی زۆر جدی پەیوەندییەكانیان دروست كردووە: ... سورە گوڵێك هەیە لەم دێیە مەنجی ناوە، نابینم وەكوو پار لەبەر پلووسكا ئاو بدا بە كوڵمی نەرم و ناسكا ----- ----- ----- لەسەر ئەم پلووسكە مەنیجی چاو جوان تووش بووم یەكەم جار بۆ رونی.. بۆی روانیم بە دوو چاوی رەش چوارهەم: دەقی بەڵگەیی:لەم دەقەدا ڕووبەڕووی فیكرە رەتكراو وپێشنیازەكان دەبینینەوە،ئەمەش لەرێگەی بەڵگەو سەلماندن وبیانوەوە ئەنجام دەدرێت. لە شیعری (( زیندانی ئەژدەهاك)) كە بۆ بتەكانی فاشیزمی ووتوە ، شاعیر بەشێوەكی سیمبل (هێما) ئامێز، سروشت و مامەڵەو ستراتیژیەتی فاشیزمان بۆ دەردەخات و دواتر ئەم سروشتە دڕندەو كوشندەیە ڕەت دەكاتەوە، چونكە سوكایەتیبوون بەكەسێَتی مرۆڤ دەكات و جوانییەكان تێك دەشكێنن. لە پێناو چێژەكانی خۆیان، فاشیزمەكان دەكەونە وێزەی هەموو ،بێ جیاوازی رەگەزو ئایین و جێگەو زمان: ئەژدە هات، ئەی دێوی لەبیر زراوچوو ئەی ناشتای مارانت بە مێشك كردوو ئەو مێشكتازانەی زنجیرت كردوون لە لێوی پێچاڵی مەركا راتگرتوون چاوەرێی فەرمانن بە رێی نەهاتا ببرێنە بەر تەناف لە نۆرەو كاتا شاعیر، بەمەستی بەرجەستەكردنی سروشتی فاشیزم، چەندین بەڵگەمان بۆ دێنێتەوە تا بیسەلمێنێ ،بۆ هەموان، كە گوتارو ستراتیژییەتی فاشیزم خەتەرناكەو هۆكارێكە بۆ لەناوچوونی مرۆڤ و مرۆڤایەتی: ئەژدە هات ! زیندانت قەڵا قەڵایە، دیواری كۆنكرێت دەرگای پۆڵایە. ئەژدەهاك !كون برە ،سەختە زیندانت ، نارووشێ بە بربەن بەندی گرانت دڵرەقیت هەر تاوە چەشنە سزایە بۆ بەندی خاوەن هۆش ئەخاتە كایە ----- ----- ----- ----- ----- ----- هەر ئەگری، ئەكوژی، ئەدەی لەگەردن مێشك دەرخوارد ئەدەی بەماری نەوسن . لەگەڵ ئەمەشدا، شاعیر پیًشنیازی ئەوەشمان بۆ دەكات كەچۆن خۆمان ڕزگار بكەین لەم فاشیزامە . جۆری پێشنیازەكە بریتیە لە هەماهەنگی و یەگرتنی تاكەكان و جۆش و خرۆشی كۆمەڵ تا هەموو لە ڕێگەی سەركردەیەكی وەك (كاوە) پەلاماری بنكەو سەربازگاو مۆڵكەكانی فاشیزم بدەن و ئاڵای ئازادی و سەرفرازی هەڵبكەن: تا ڕۆژی ئەو خوێنەی بەناحەق ڕشتت ، ئەو بیرەی وات زانی ئێجگاری كوشتت ، تاو ئەدەن تەنووری دەماری كاوە ، ئەو چەكوشوەشێنەی رۆڵە كوژراوە ئەخرۆشێ و ئەجۆشێ و كۆمەڵ یە ئەخا هەر هەڵسا و ئەبینی زیندانت رووخا ئەو حەلە هەر لاوێ لە زیندانتا مرد ئەبێتە مایەی بەخ بۆ نەتەوەی كورد پێنجهەم: دەقی دیالۆگی: لەم دەقەدا پشت بەدیالۆگی نێوان كەس و وێنەكانی دەق دەبەسترێت، ئەمەش لە پێناو ئارستەكردنی خوێنەرە بۆ دەقەكە . لەشیعری "نق و جق" كە شیعرێكی شانۆیی یەك پەردەیە، دیالۆگەكان لە نێوان پیاوێكی هەژاری دەست كورت و دوو بەر پرس و سەرۆك بەرپرسان دروستدەبێت. دیالۆگەكان لەسەر بنەمای گەندەڵییەكی كارگێری بونیاد نراوە كە لەلایەكەوە سروشتی كارمەندانی نابەربرس نیشان دەدات دەرهەق بەو هاوڵاتیانەی كە بۆ مەبەستی جێبەجێ كردنی كارەكانیان ڕوویان لەو دەزگایانە كردووە كە ئەنجامەكەی دڵشاندنی لێ دەكەوێتەوە ،لە لایەكی تریشەوە نادادپەروەرییەكان هۆكارن بۆ سەرهەڵدانی گەندەلەكان .لێرەدا بەشی هەژارانیش تێهەڵدانە یان كەلەپچەكردنە .خوێنەر ‘بە خوێندنەوەی دەقەكە هەڵوێستەیەَكی لا دروست دەبێت بەرامبەر بە ناهەقی و نادادپەروەری و گەندەڵی. ئەم وێنانە تەنها پەیوەست نین بە شوێنی دیمەنەكە بەڵكو وەك نەخشەیەك سەرجەم جومگەكانی ژیانی گرتۆتەوە بە زەمەنی پێش دەق و زەمەنی دەق و زەمەنی دوای دەقیش . ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت كە سەرچاوەی گەندەڵییەكان گەلێك زیاتر زەمەنی ئێستای تێپەڕاندووە و بۆتە نەریتێك بۆ گشت زەمەنەكان .واتە زەمەنە جیاوازەكان ، وەك كارێكی ڕێكەوتن ، دیالۆگێك دەیانبات بەڕێوە و وەك ئەوەی رووداو دیمەنەكان هێشتا كۆتاییان پێ نەهاتبێت : هەژار { سێ هەنگاو ئەنێ بۆ بەردەمی نق} _ قوربان كارم ؟ نق { بێ سەر هڵبرین } : بەدەست جقە . ----- ----- ----- هەژار :{ بەواقورماوی چاوی گێرا بە گشتیانا . لە بەر خۆیەوە } : حەی لە نق و جقی كارم چەند گورج دەرچوون بۆ ئازارم ! ؟
created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure